Agave bitkisi (Agave spp.), genellikle geniş yapraklarında sivri uçlar olan bir sukulent cinsidir. Ülkemizde sabır çiçeği ya da sabır otu olarak da bilinir. Agave cinsinin pek çok alt türü vardır. Bu bitkinin, boyları 10 metreye kadar uzayabilen, hatta en ve boy bakımından daha yüksek rakamlara ulaşan büyük, sert çeşitleri mevcuttur. Küçük, tabak boyutunda Agaveler olduğu gibi yumuşak yapraklı ve dikensiz birkaç Agave türü de mevcuttur. Daha sert yapılı Agavelerde yaprakların rengi mavi-yeşil tonlardadır. Sıcak iklimlerde yetişen bazı çeşitleri ise gri-yeşil yapraklara sahiptir. Altın veya beyaz benekleri olan daha renkli türlere de rastlanabilir.
İdeal olanı, bu yavaş büyüyen sukulent cinsini ilkbaharda ya da sonbaharın başlangıcında dikmektir. Agave birkaç yıl ya da hatta onlarca yılın ardından olgunlaşınca orta kısmından genellikle bir sap büyür. Çiçekleri çan şeklindedir ve uzun ömürlüdür. Beyaz, sarı ve yeşil renklere sahiptirler. Pek çok Agave cinsinde çiçekler meyve tohumu kabuğu ürettikten sonra bitki ölür. Agavenin bitki özü hem insanlar hem de evcil hayvanlar için zehirlidir.
Agave Bakımı
Agaveler çiçekleri için değil, büyüleyici yaprakları için yetiştirilir. Büyük bir Agave, bahçenizde heykel gibi duracak harika bir odak noktası yaratmanız için yeterlidir. Bitkinizin etrafında yürümek için yeterli alan bulunduğundan emin olun yeter. Bu sayede, kimse yanlışlıkla yaprakların o dikenli uçlarına dokunmaz. Agaveler aynı zamanda bulundukları alanın sınırlarını çok iyi belirler ve diğer bitkilerle birlikte dokusal bir kontrast etkisi yaratır. Bu bitkilere süs çimleri ile birlikte yer vermek sivri uçlarını yumuşatmanızı sağlayabilir. Buna ek olarak, küçük Agave türlerinin hem iç mekân hem de dış mekânda harika birer saksı bitkisi olacağını unutmayın.
Agaveler ihmal edildiklerinde şaşırtıcı bir şekilde coşarlar. Önemli olan, iyi drene edilmiş bir toprağa ve bolca gün ışığına sahip olmalarıdır. Sevdikleri bir ortamda yetiştikleri sürece sizden çok az ekstra ilgi beklerler.
Işık
Agaveler tamamen güneş alan yerleri sever. Yani, çoğunlukla günde en az altı saat boyunca doğrudan güneş ışığı almaları gerekir. Ne var ki, güneş almayan yerlere de az sıklıkta olmakla birlikte hayır demezler. İklim ne kadar sıcak olursa o kadar çok gölgeyle başa çıkabilirler.
Toprak
Agave bitkisi iyi drene edilmiş herhangi bir toprağı kabul edecektir. Ancak daha ziyade taşlı ve kumlu toprakları sever. İyi drene edilmemiş bir toprak köklerin çürümesine yol açabilir. Bu da bitkinizi öldürür. Ayrıca, kısmen asidikten nötre dönen pH değerine sahip bir toprak tercih etmenizde yarar vardır.
Sulama
Olgun Agaveler kuraklığa oldukça iyi derecede tolerans gösterir. Onları genellikle yalnızca uzun süre boyunca hiç yağmur yağmadığında ve toprakları da tamamen kuru olduğunda sulamanız gerekir. Ne var ki, bir bitkiyi ilk kez saksıya diktiğinizde onu ilk ay boyunca dört-beş günde bir sulamalısınız. Ardından, haftada bir sulamanız gerekir. Bu şekilde, sulama aralığınız yağışa da bağlı olacak şekilde haftada bire çıkabilir.
Isı ve Nem
Agavelerin çoğu dona karşı dayanıklı değildir. Buna ek olarak, çoğu Agave düşük nem oranına sahip iklimleri sever. Yüksek nem, bitkinin taç kısmının çürümesine neden olabilir.
Gübre
Çoğunlukla, Agavelerı beslemek gerekmez. Aslında, onları beslemek çiçek açmalarını sağlayabilir. Ama Agavelerin çoğu açtıktan hemen sonra öldüğü için bunun çok çabuk gerçekleşmesini de istemezsiniz.
Agave Türleri
Boyut ve görünüş açısından çeşitlilik gösteren pek çok Agave türü vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Agave attenuata: “Tilki kuyruğu” ya da “ejderha ağacı” olarak da bilinen bu dikensiz Agave türü oldukça popülerdir. Yaklaşık 1 – 1,5 metre uzayabilen bu bitkiler biraz daha geniş bir yapıya sahiptir.
- Agave parviflora:“Küçük çiçekli Agave” olarak da bilinen bu türün yapraklarında beyaz benekler ve onu tüylüymüş gibi gösteren kıvrık ipçikler bulunur. Yalnızca 15 santim kadar büyüyebilen bu türde 6 ila 8 yıla kadar yeşil çiçekler açar.
- Agave tequilana azul:Weber’in zamanında tekila yapmak için kullandığı, “mavi Agave” adıyla da anılan bu tür çok güzel bir bahçe bitkisidir. Boyu neredeyse 2 metreye kadar uzayabilir ve 6 ila 8 yıla kadar sarı renkte çiçek açar.
- Agave victoria-reginae:“Kraliyet Agavesi” adıyla da bilinen bu tür olgunlaştıkça geniş yaprakları içe doğru bükülür ve kap şeklini alır. Yaklaşık 30 santimetre uzayan bu bitkinin üzerinde 20-30 yıl içinde krem rengi çiçekler belirir.
Agavelerin Çoğaltılması
Olgun Agave bitkilerinin etraflarında küçücük yeni bitkiler (tomurcuklar) ürettikleri bilinmektedir. Bu küçük tomurcuklardan çoğaltılmaları mümkündür. Bu, yalnızca yeni bitkiler elde etmenin az maliyetli bir yöntemi değildir. Aynı zamanda, olgun bitkinin etrafının genç bitkilerle dolup taşmasını da önler. Bu tomurcuklar herhangi bir zamanda çoğaltılabilir. Yine de çapları birkaç santim olana kadar beklemek en iyisidir. İşte, Agave bitkisini çoğaltmanın basit bir yöntemi:
- Esas bitkiye bağlı olan kökü saptamak için tomurcuğun etrafındaki toprağı gevşetin. Söz konusu kökü kısa saplı, keskin bir kürekle kesin. Tomurcuktan büyüyen kökleri budamamaya özen gösterin.
- Toprağı hafifçe kazıp tomurcuğu ortaya çıkarın. Mümkün olduğunca çok kökü sağlam bırakmaya çalışın.
- Tomurcuğu birkaç gün boyunca gölge alan, havalandırılmış bir alanda bırakın. Bu sayede, kestiğiniz kök bir kallus (yeni budanan bir bitkinin yüzeyinde oluşan yumuşak doku) üretebilir.
- Tomurcuğu, sukulentler için hazırlanan bir toprak karışımı kullanarak drenaj deliği olan küçük bir saksıya dikin. Toprağı hafifçe nemlendirin ve saksıyı aydınlık ve sıcak bir yere koyun.
- Toprağın üstündeki birkaç santimlik bölüm kuruduğunda sulamaya devam edin. Bunu yaparken toprağı sırılsıklam etmeyin! Birkaç hafta içinde tomurcuk, dışarı taşınabilecek kıvama gelecektir.
Agave Tohumdan Nasıl Yetiştirilir?
Agaveleri tohumdan yetiştirmek genellikle kolaydır. Drenaj delikleri olan sığ bir saksıyı tohum ekmek için hazırlanan bir toprak karışımıyla doldurun. Ardından, Agave tohumlarını gelişigüzel serpin. Seçtiğiniz Agave türünün çimlenmek için ışığa ihtiyaç duyup duymadığını belirleyin. Işık istiyorsa tohumların üstünü kapatmayın. Tohumunuzun çimlenmesini sağlayacak karışımı hafifçe nemlendirin. Sonra, saksınızın üzerini streç filmle kapatın. Saksınızı, sıcaklığı 21 santigrat derecenin üzerinde olan ve parlak, dolaylı gün ışığı alan bir yere koyun. Muhtemelen birkaç hafta içinde fidelerinize kavuşursunuz. Bu noktada, streç filmi çıkarabilirsiniz.
Agaveyi Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Pek çok sukulentte olduğu gibi Agavede da kökler sığdır. Bu nedenle, bitkinizi sığ bir saksıda yetiştirebilirsiniz; zira bu bitki türü pek fazla toprak istemez. Saksınızın sağlam olduğundan ve bitkinin ağırlığını taşıyabileceğinden emin olun yeter. Sırsız toprak bir saksı, fazla nemi duvarlarından buharlaştırarak atacağı için idealdir. Ayrıca, saksınızın geniş drenaj delikleri olduğundan da emin olmalısınız.
Sukulentler için özel olarak hazırlanan, iyi drene edilmiş bir toprak karışımı kullanmalısınız. Saksınızı yazın haftada bir, kışın ise her ay sulamalısınız. Sulamadan önce ise toprağınızın birkaç santimlik bölümünün kurumasını beklemenizde yarar vardır.
Agaveniz olgunlaştıkça saksısını birkaç yılda bir değiştirmelisiniz. Bunun için en uygun zaman ilkbahar ya da yazdır. Biraz daha büyük bir saksı ve taze toprak karışımı kullanabilirsiniz. Bitkiniz olgunlaştığında onu aynı saksıda bırakabilirsiniz. Ne var ki, en azından toprak karışımını birkaç yılda bir tazelemeniz yararlı olur.
Aşırı Sulama
Soğuğa karşı dayanıklı olmadıkları bir iklim kuşağında yetiştirildikleri zaman Agavelerin kışın kapalı yerde tutulmaları gerekir. Hava durumunda yaklaşan don tehlikesi gördüğünüz an bunu derhal göz önünde bulundurmalısınız. Saksınızı en çok ışık alan pencerenizin yanına koyun. Onu soğuklardan uzak tuttuğunuzdan da emin olun. Bitkinizi kış boyunca azar azar sulayın. Bu noktada pratik olan ipucu, bitkiyi, yapraklarını etli bırakacak kadar sulamaktır.
Yaygın Görülen Haşereler
Agaveler, haşereler ve hastalıklarla ilgili çok az sorun yaşarlar. Bununla birlikte, Agavelere dadanan uzun burunlu buğday bitleri, bitkinin merkezinde yumurtlamak üzere delik açar. Bu da bitkinin çökmesine neden olur. Ne yazık ki, bitkiyi kurtarmak için artık çok geç olana kadar bunu muhtemelen fark etmezsiniz. Bu nedenle, haşerelerin diğer bitkilerinize yayılmasını önlemek adına bitkinizi kaldırmalısınız.
Agavelerde Yaygın Görülen Sorunlar
Sevdikleri şartlarda yetiştirildikleri sürece Agavelerin pek şikayeti olmaz. Yine de bazı çevresel sorunlar bu asil bitkinin sorun yaşamasına sebep olabilir.
Yaprakların Eğilmesi
Eğilen yapraklar, agavelere dadanan uzun burunlu buğday bitlerinin habercisi olabilir. Ama bunun sebebi yanlış sulama da olabilir. Aşırı sulama köklerin çürümesine neden olur. Sonuç olarak, yapraklar topraktan nem ve besin alamaz hale gelir. Bu nedenle de bitkinin boynu bükülüverir. İki sulama arasında toprağın üstündeki birkaç santim kuruyana kadar yeterince zaman tanıdığınızdan emin olun.
Yaprakların Sararması
Aşırı sulama Agave yapraklarının sararmasına da neden olmaktadır. Sararan yapraklar yetersiz güneş ışığından kaynaklanıyor da olabilir. Bu da bitkinin coşkusunu kaybetmesine yol açar. Bitkinizi, uzun süre ışıksız kalmadığından emin olmak için gün boyunca gözlemleyin. Eğer durum buysa bitkinizi daha fazla güneş gören bir yere taşıyın.
Sıkça Sorulan Sorular
- Agave bitkisinin bakımı kolay mıdır?
Hoşlarına giden şartlarda bakıldıkları sürece Agaveler son derece dayanıklıdırlar ve çok az ilgi isterler.
- Agaveler ne hızda büyürler?
Agaveler genellikle yavaş büyüyen bitkilerdir ve olgunlaşmaları yıllar alabilir.
- Agave bitkisi ne sıklıkla sulanmalıdır?
Agaveler kuraklığa karşı yüksek tolerans gösterirler. Genellikle, yağış miktarına ve havanın güneşli olup olmamasına bağlı olarak iki haftada bir ya da ayda bir su isterler.
