Arapsaçı (Soleirolia soleirolii), çok sayıda ufak yapraktan oluşan bir yığın halinde gelişen, yıllık olarak yetiştirilen, tropik bir bitkidir. Sık sık bir yosun türüyle karıştırılan bu güzel bitki, ısırgangiller familyasına aittir. Arapsaçını böylesine özel kılan şey, küçük, etli saplarının üzerindeki yuvarlak veya fasulye biçimli yapraklardan oluşan narin ve hayli dolaşık yığınıdır. Arapsaçı, acemiler için bakımı son derece kolay olan bir bitkidir.
Bununla birlikte, güzel bir görünüm sergilemesi için düzenli bir bakıma ihtiyaç duyar. Az ışıkta coşan bu şahane bitkiye teraryumlarda ve saksılarda yaygın olarak yer verilir. Sıcak iklimlerde, daima yeşil kalan bir yer örtücü bitki olarak dış mekânlarda bakılan bu bitki, kayalık bahçelerde de büyük bitkilere eşlik etmesi için tercih edilir. Soğuk bölgelerde ise bu bitki açık alanlara dikildiği takdirde kış mevsimi başladığında ölecektir. Dolayısıyla, soğuk iklimlerde bu bitkiye yalnızca yıllık olarak bakılabilir. Son derece hızlı büyüyen bu bitkiyi ilkbaharda saksıda yetiştirmek gayet kolaydır. Ne var ki, sıcak ve tropikal iklimlerde arapsaçı, çevreye yayılan bitkiler arasına girmektedir.
Arapsaçı Bitkisi Bakımı
Arapsaçı coşkulu bir şekilde büyür. Bu bitki için en ideali, onu dış mekânlarda nemli ve iyi drene edilmiş bir toprakta, kısmen orta derece güneş ışığı, kısmen de tam gölge alan bir konumda büyütmektir. Dikkate değer bir hızla büyüyor olmasıyla nam salan bu bitkiler yoğun güneş ışığına veya kurak koşullara pek uyum sağlayamaz. Bununla birlikte, verimli, iyi drene edilmiş, nemli bir toprakta arapsaçı, kök filizlerini yayıp bulunduğu alan boyunca genişler. Sıcak iklimlerde büyüleyici yeşil rengini asla kaybetmeyen bu bitki, don kendini hissettirdiği an tepeden köküne kadar kurur. Saksıya dikildiğinde ise standart bir toprak karışımıyla kolayca büyür.
Dış mekânlarda yetiştirilen arapsaçı bitkilerinin haşerelerle veya hastalıklarla ilgili pek fazla derdi olmaz. İç mekânlarda yetiştirildiklerinde ise çoğu ev bitkisine musallat olan yaprakbiti, akar ve pamuklu bit gibi haşerelerin istilasına uğrar.
Uyarı
Arapsaçı çiçeği, düzenli yağış alan ılıman iklimlerde yabani ot görünümüne bürünür ve etrafa ciddi oranda yayılır. Amerika’nın güneybatı bölgelerinde hızlı ve vahşi bir yayılım gösterse de kökünden kolaylıkla sökülebilir.
Işık
Arapsaçı bitkisi, yoğun güneş ışığına kısa periyodlar halinde tahammül edebilir. Ama en güzel haline parlak, (cam) filtreden geçirilmiş ışık ile kavuşur. Tam gün güneş alan bitkilerin yaprakları kuruyup kavrulabilir. Arapsaçı bitkileri ev ortamında bakıldıklarında yapay ışıklar altında coşabilirler. Dış mekânlarda bakıldıklarında ise gölge alan bir yere konmaları gerekir.
Toprak
Humus, organik gübre ya da çiftlik gübresi ile verimli hale getirilmiş bir toprak arapsaçı bitkileri için yeterlidir. Bu tarz bir toprak bitkilerin nem seviyesini düzenlemeye de yardımcıdır. Arapsaçını ev ortamında ya da bahçede bir saksı içinde yetiştirmek için ticari toprak karışımları idealdir.
Sulama
Arapsaçı, kurumayı hiç mi hiç sevmeyen, susak bir bitkidir. Bitkinizin kurumasına müsaade ederseniz çabucak boynunu bükeceğinden emin olabilirsiniz. Bitkinizin solmaya başladığını fark ettiğiniz an onu derhal sulayın. Göreceksiniz ki arapsaçınız bir gün içinde iyileşecektir. Arapsaçı bitkileri, kış aylarında çok daha az su ister. Toprağın yüzeyinin kurumasında sakınca yoktur; fakat köklerin etrafındaki toprağın nemli olması gerekir.
Isı ve Nem
Doğa şartlarına uygun olarak yetişen arapsaçı için ideal olan, hava sıcaklığının 10 ila 21 santigrat derece olduğu iklimlerdir. Ortam ısısı ne kadar yüksek olursa arapsaçını yetiştiren kişilerin ışığa ve nem oranına o kadar dikkat etmeleri gerekir. Bu bitki hafif derecede dona tolerans gösterse de USDA’in belirlediği 9. iklim kuşağında zaman zaman hissedilen dondurucu havalar bitkinin en verimli büyüme dönemini sekteye uğratabilir. Ne var ki, bu bitki, ara iklimde hava ısınmaya başladıktan sonra canlanacaktır.
Arapsaçı en az %75 oranında yüksek nemi tercih eder. Bu bitki için banyo ya da mutfak gibi buharlı yerler harikadır. Şayet daha kurak bir yerde yaşıyorsanız bitkinize nemli bir teraryumda ideal bir ortam hazırlayabilirsiniz.
Gübre
Dengeli bir bitki gübresi arapsaçınızın yapraklarının gür ve parlak yeşil olmaya devam etmesini garantileyecektir. İlkbahar ve yaz boyunca, iki haftada bir bitkinize sıvı gübre verebilirsiniz. Sıvı gübre, toprağı apaçık bir şekilde göremediğinizde bitkinin dikenleriyle boğuşarak ona gübre vermeye çalışmaktan veya bitkinize granül gübre vermekten çok daha pratiktir.
Arapsaçı Türleri
- Soleirolia soleirolii “Aurea”: Altın renkli yaprakları olan bu tür diğerlerine göre biraz daha yavaş büyür ve diğer türler kadar yayılma göstermez. Ağırlıklı olarak gölge alan bir yerde daha verimli bir şekilde büyür.
- Soleirolia soleirolii “Golden Queen”:Bu türün yapraklarının kenarları sarımsı bir tona sahiptir.
- Soleirolia soleirolii “Silver Queen”:Bu türün gümüş rengi-gri yaprakları vardır.
- Soleirolia soleirolii “Variegata”: Bu türün, üzerinde beyaz benekler olan, alacalı, gümüşümsü yaprakları vardır. Eskiden bu türe “Argentea” denmekteydi.
Arapsaçının Budanması
Yeşil renk, bu bitkinin tüm çeşitlerinde hâkimdir. Altın renkli ya da alacalı tür gibi farklı rengi olan bir türe bakıyorsanız bitkinizin sonradan sonraya yemyeşil bir renge bürünmemesi için yeşil renkte çıkan saplarını budayabilirsiniz.
Arapsaçını budamak pek gerekli olmasa da bu işlem, bitkinin güzel görünümüne ve daha sağlıklı tomurcuklar üretmesine katkıda bulunabilir. Şayet arapsaçını evde baktığınız başka bir bitkiye arkadaşlık etmesi için yetiştiriyorsanız kendi bölgesini aşmaması için hafifçe budayabilirsiniz. Küçük teraryumlarda budama yapmak ise büyük ölçüde dikkat gerektirir. Arapsaçı, kısıtlı bir alanda diğer minyatür bitkilerin üstünü kolayca kaplayabilir.
Arapsaçını Çoğaltma
Arapsaçı çiçeği, özellikle de ilkbahar ve yaz aylarını kapsayan büyüme döneminde kolaylıkla çoğaltılabilir. Toprağa değen tüm saplar kök oluşturacaktır. Bitkiler sınır tanımadan serpilip yayılabilirler. Bitkinizi kendi bölgesinde tutmak istiyor ama coşarak gelişmesine engel olmak da istemiyorsanız onu bir saksıya alabilirsiniz. Bu bitkiler nadiren tohumdan yetiştirilmektedirler. Arapsaçı bitkisini çoğaltmanın en iyi iki yolu bölme ve sap kesimidir. İşte, arapsaçınızı çoğaltmak için izlemeniz gereken adımlar:
Bitkinizi bölme yöntemiyle çoğaltmak için;
- Öncelikle, küçük bir bahçe küreğine, yeni bir saksıya ya da bitkinizi büyütebileceğiniz başka bir kaba ihtiyacınız olabilir.
- Küçük bir bahçe küreği yardımıyla bir grup sapı toprağı ve köküyle beraber ayırın. Bitkinize zarar vereceğinizi düşünmeyin; çabucak canlanacaktır zaten.
- Ayırdığınız kısmı nemli ve iyi drene edilmiş bir toprağa dikin.
Bitkinizi sap kesimi yöntemiyle çoğaltmak için;
- Standart bir makas ya da budama makası, saksı, yeni nemlendirilmiş toprak karışımı ve tercihen köklendirme hormonu ile hazırlığınıza başlayabilirsiniz.
- En az 5 santim uzunluğunda olan sağlıklı sapları kesin. Ana yaprakları koparıp yalnızca gövdenin en üstünde yaprak bırakın.
- Toprak karışımında parmağınızla delikler açıp kestiğiniz kısımları bu deliklere dikin. Daha iyi bir sonuç almak için uç kısımları deliğe gömmeden önce kesilen kısımları içine köklenme hormonu kattığınız suya daldırın.
- Kestiğiniz kısımların üstünü streç filmle ya da temiz bir plastik/cam kapak ile örtün. 3 ya da 4 hafta sonra saplar mükemmel bir şekilde kök salmış olacaktır.
Arapsaçını Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Subtropikal bölgelerde yaşayanlar için bir başka ideal seçenek saksılardır. Bu bölgelerde arapsaçı toprağın altına dikildiği sürece serpilip çevreye yayılabilir.
Arapsaçı bitkisi saksıya kusursuz bir şekilde uyum sağlar. Arapsaçı gibi güzelce serpilip yayılan bitkiler, askılı, küçük saksılardan büyüleyici bir şekilde taşarlar. Teraryumlarda bu güzel bitkiler camın kenarlarına doğru sürünerek toprağı tamamen örterler. Çok sayıda bitkinin yetiştirildiği dış mekânlarda ise arapsaçı, diğer bitkilere mükemmel bir şekilde eşlik eder.
Arapsaçı çok hızlı bir şekilde büyür ve saksısının düzenli olarak değiştirilmesi gerekir. Bu durumda, ne kadar büyük bir saksı tercih ederseniz o kadar iyi olur. Seçtiğiniz saksının içine turba yosunu ya da perlit ile seyreltilmiş ticari toprak karışımı koyabilirsiniz.
Arapsaçının sapları son derece narindir. Dolayısıyla, bitkinizi saksısından saplarından ya da yapraklarından tutarak çekmemelisiniz. Onu saksısından rahat bir şekilde çıkarmak için saksınızı ters çevirip bir kurşun kalem yardımıyla drenaj deliklerinden bitkiye hafifçe vurabilir, onu dürtebilir ya da itebilirsiniz. Ardından, kökleri yeni toprak karışımının içine yerleştirmelisiniz. Son olarak da bitkinizi güzelce sulamalısınız.
Kışlatma
Donun ya da soğuk hava şartlarının baskın olduğu bir yerde yaşıyorsanız arapsaçı bitkinizi saksıda yetiştirmeniz daha iyi olur. Dondurucu soğuklar başladığı vakit bitkinizi içeri almalısınız. Don muhtemelen yaprakların üst katmanını öldürmeye başlayacaktır. Sürekli olarak kışı yaşayan ya da soğuğa dayanıklılık haritasında 9’dan küçük bir numaraya sahip olan bir bölgede yaşıyorsanız bitkiniz büyük olasılıkla dış mekânlarda hayatta kalamaz. Dona kısa süreli olarak maruz kaldığında ise bitkinin derhal canlanabilmesi gerekir.
Arapsaçının Çiçeklenmesi Nasıl Sağlanır?
Arapsaçı krem rengi-beyaz tonlarda, küçücük ya da belli belirsiz çiçekler açar. Bu bitkiler ilkbaharın sonunda açık havada kolayca çiçeklenir. Taçyaprakları olmayan bu bitkinin bakmaya doyum olmayan, göz alıcı çiçekleri olmadığı için bu bitki genellikle dekorasyon amaçlı tercih edilmez. İç mekânlarda bakılan arapsaçının ise nadiren çiçeklendiği bilinmektedir.
Arapsaçında Yaygın Görülen Sorunlar
İhtiyaçlarını kavrayabildiğiniz sürece arapsaçı, bakımı ve yetiştirilmesi son derece kolay olan bir bitkidir. Bu bitkiyle ilgili dikkate almanız gereken temel hususlar onu yeteri kadar sulamak ve nem desteği vermektir.
Arapsaçının Boynunu Bükmesi
Bir bitki yeterince sulanmadığı zaman boynunu büker. Saksısından taşan çiçekler kurumaya karşı daha az dirençlidir. Saksısı değiştirilmesi gereken bitkilerin boynunu bükmeye devam ettiğini görebilirsiniz. Bitkinizi bölüp böldüğünüz kısmını yeni bir saksıya dikebilirsiniz.
Solan Yapraklar
Tam gün güneş alan bitkilerin yaprakları kuruyup solabilir. Bitkinizi daha gölgelik bir alana taşıyabilir ya da bitkiniz toprağın altındaysa üzerine bir şeyler örtebilirsiniz.
Yaprakların Kararması ve Toprakta Kötü Koku Oluşumu
Kök çürümesi, zamanında fark edilmediği takdirde bitkileri öldürebilir. Bu hastalığın sebebi aşırı sulamadır. Bitkinizin birkaç yaprağının karardığını ve kötü kokmaya başladığını fark ettiyseniz muhtemelen toprağı da vıcık vıcık olmuştur. Hemen yelkenleri suya indirmenize hiç gerek yok! Bitkinizi kurtarmanız hâlâ mümkün. Kök yumağını kazıp çıkarın ve perlit ile güçlendirilmiş, daha iyi bir drenaj seviyesine sahip olan bir toprağa yeniden ekin. Kararan yaprakları budayın. Çürüyen ya da kararan kök kısımlarını da kesin. Bitkinizin üzerinde mantar sivrisineği ya da yaprakbiti olup olmadığını kontrol etmeyi de ihmal etmeyin. Bu tür haşereler genellikle kök çürümesiyle zayıf düşmüş olan bitkilere musallat olurlar. Bitkinizin üzerinde haşerelere rastlarsanız onları hemen def etmek ve mümkün olduğunca uzak tutmak için bir böcek ilacı sabunundan ya da neem yağından yararlanabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Arapsaçının Bakımı Kolay mıdır?
Sulamasını doğru şekilde yaptığınız ve doğru oranda nem ve ışık almasını sağladığınız sürece arapsaçının bakımı son derece kolaydır. Bu bitkiler düzenli olarak ve sık sık sulanmak ve gübre ile beslenmek isterler. Anlayacağınız, bütünüyle az ilgi bekledikleri de söylenemez.
Arapsaçı Ne Kadar Hızlı Büyür?
Kusursuz büyüme şartları sunulduğu takdirde arapsaçı son derece hızlı büyür.
Arapsaçı ile İrlanda Yosunu Arasında Ne Fark Vardır?
Arapsaçı bitkileri bazen İrlanda yosunu (Sagina subulata) ile karıştırılmaktadır. Uzaktan bakıldığında bu iki bitkiyi ayırt etmek neredeyse imkânsızdır. İki bitki de aynı parlak yeşil yapraklara, yavaş gelişim gösteren özelliklere ve ufacık beyaz çiçeklere sahiptir. İrlanda yosununun pürüzsüz, ipliğe benzer yaprakları varken arapsaçının yaprakları gözyaşı damlası şeklindedir. İrlanda yosunu USDA’in belirlediği 4 numaralı iklim kuşağında (Alaska, Arizona, Colorado) yetişmeye uygundur ve evde bakılmasındansa açık havada uzun ömürlü bir bitki olarak yaşamını daha iyi sürdürebilir.
