Aynısefa çiçeği (Calendula officinalis) kısa ömürlü ve sıcak iklimlerde çok yıllık olarak yetiştirilen bir bitkidir. Ne var ki, çiçek tarhlarında ve saksılarda genellikle tek yıllık bir bitki olarak yetiştirilir. Bu bitki yaygın olarak “kadife çiçeği” ismiyle bilinse de klasik kadife çiçeğinden (Tagetes spp.) oldukça farklıdır. Bununla birlikte, aynısefa çiçeği, papatyaların ve kasımpatıların da dahil olduğu Papatyagiller familyasının bir üyesidir ve görünüşü papatyaları andırır. İlkbaharda, son dondan sonra dikilebilen bu güzel bitki oldukça hızlı büyür ve tohumları ekildikten altı ila sekiz hafta sonra çiçeklenmeye başlar.
Kadife çiçeğinin (marigold) ismi, Rönesans döneminde Virgin Mary festivallerinde açan altın renkli çiçeklerden gelmektedir (mary + gold = marigold). Geleneksel olarak bu çiçeklerin yemek pişirilirken kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise bitki yetiştiricileri bu bitkileri etrafa neşe saçan çiçekleri ve cömertçe tomurcuklanmaları nedeniyle yetiştirmeyi tercih ediyorlar. Bu bitkilerin genellikle sarı ve turuncu çiçekli türleri yaygın olsa da aynısefa çiçeklerinin pembe ve krem rengi gibi yumuşak tonlarına rastlamanız da mümkündür.
Aynısefa Çiçeği Bakımı
Aynısefa çiçeğinin tohumlarını doğrudan bahçeye veya saksıya dikerek büyütmek son derece kolaydır. Bunun için, ilkbaharın başlarında tohumlarınızı ekip sağlam yapılı fideleri don tehlikesi atlatıldıktan sonra taşımanız yeterli olacaktır. Çetin koşulları tolere edebilen aynısefa çiçeği toprağı verimli olduğu sürece güzelce serpilebilir. Saksısına iyice yerleştikten sonra da büyümek için fazla su veya gübre istemez. Aynısefa çiçeği her ne kadar tam gün güneşi seven bir bitki olsa da bayıltıcı sıcaklardan hazzetmez ve aşırı sıcaklarda solmaya başlar.
Aynısefa çiçeğinin ciddi bir haşere veya hastalık sorunu yoktur. Bu çiçekler zaman zaman küllemeye yakalansalar da bu hastalık, hava sirkülasyonunun iyileştirilmesiyle tedavi edilebilir. Sümüklü böceklerin ve salyangozların da özellikle genç bitkilerden beslenmek isteyebileceğini unutmamak gerekir. Sümüklü böcek ve salyangoz istilasını olabildiğince önlemek için toprak alanlarınızı çer çöpten arındırmanızda yarar vardır. Yaprakbitleri ve beyaz sinekler bazen başa bela olabilir. Bitkinize su püskürterek veya böcek öldürücü sabunlardan yararlanarak bu tür haşerelerden kurtulmanız mümkündür.
Işık
Aynısefa çiçeği genellikle tam gün güneş almayı tercih eder; fakat sıcak bölgelerde, bilhassa en sıcak aylarda öğleden sonra gölge bir yere alınana kadar boynunu büker.
Toprak
Papatyagiller familyasının çoğu üyesi gibi aynısefa çiçeği de organik madde bakımından zengin olan, iyi drene edilmiş bir toprağa ihtiyaç duyar. Yoğun ve ıslak topraklar köklerin çürümesine neden olabilir. Toprak pH’ı konusunda fazla seçici olmayan bu bitkiler kısmen asidik-nötr olan toprakları yeğlerler.
Sulama
Bitkileriniz saksılarına iyice yerleşip gelişim gösterinceye kadar onları sık sık sulamalısınız. Olgun bitkiler yalnızca seyrek olarak sulandıklarında serpileceklerdir. Bu bitkileri fazla sulamaktan kesinlikle kaçınmalısınız.
Isı ve Nem
Aynısefa çiçeği ılık yaz havalarını sever ve aşırı sıcak iklimlerde yazın sonuna doğru solabilir.
Gübre
Aynısefa çiçeğinin fazla beslenmesi gerekmez. Verimli bahçe toprağına dikildiğinde ise hiç yemek istemez. Bitkinizi verimsiz bir toprağa dikmeniz durumunda onu dengeli ve suda çözünebilen bir gübreyle beslemeniz gerekir; ancak aşırı besleme bitkiyi sağlıksız, fazlasıyla uzun boylu hale getirebilir. Saksıdaki bitkilerin ise ayda bir kez seyreltik, dengeli gübreyle beslenmeleri gerekir.
Aynısefa Çiçeği Türleri
- “Pink Surprise”: Kenarları pembe, orta kısımları ise koyu kayısı renginde olan kıvrık yapılı, altın rengi-sarı çiçeklerdir.
- “Touch of Red”: Uçları kırmızı bir renk sergileyen taç yapraklarına turuncu ve kırmızının harika tonları eşlik eder.
- “Greenheart Orange”: Orta kısımları limon yeşili olan bu çiçeklerin taç yaprakları turuncu renklidir. Bu çiçekler, oldukça sıra dışı bir görünüme sahiptirler.
- “Citrus Cocktail”: Sarı ve turuncu çiçekleri olan kısa boylu, derli toplu bitkilerdir. Saksıda büyütmek için idealdirler.
- “Dwarf Gem”: Turuncu, sarı ve kayısı renginde çift katlı taç yaprakları olan bu derli toplu tür de saksıda büyütmek için son derece ideal sayılır.
Hasat Toplama
Bazıları tatlarının biraz acı olduğunu düşünse de aynısefa bitkisinin çiçekleri ve yaprakları, taze veya kurutulmuş olarak fark etmeksizin salatalarda ve diğer tariflerde kullanılabilir. Aynısefa çiçeği aynı zamanda uzun zamandır kesiklerin ve sıyrıkların tedavisi için hazırlanan topikal merhemlere katılmak üzere şifalı bir bitki olarak kullanılmaktadır.
Aynısefa çiçeklerini sabahın ilerleyen saatlerinde çiy kuruyup yok olduktan sonra toplayabilirsiniz. Çiçekleri toplamadan önce tamamen açmalarını bekleyin ve onları sık sık kontrol edin; zira çabucak açıp sonra solmaya meyillidirler. Çiçekleri kurutmak için kesilmiş çiçek gövdelerini kuru ve gölgelik bir yerde düz bir zemine yayın. Çiçekler kupkuru oluncaya kadar zaman zaman diğer yüzlerini çevirin. Ardından, kullanıma hazır hale gelinceye kadar çiçeklerinizi kavanozlarda muhafaza edebilirsiniz.
Budama
Genç bitkileri budamak daha derli toplu, gür bir şekilde büyümelerini sağlar ve bitkilerin saplarının ince ve uzun hale gelmesini önler. Yaşlı çiçeklerin solan kısımlarını kopararak da bitkinizi yeniden açmaya teşvik edebilirsiniz.
Aynısefa Çiçeğinin Çoğaltılması
Aynısefa çiçeğini tohumdan yetiştirmek veya saksısını değiştirerek büyütmek son derece kolaydır. Satın almış olduğunuz fideleri don tehlikesi geçtikten sonra dikebilirsiniz. İlkbaharda son don tarihinden hemen önce tohumları ekmeniz de mümkündür.
Tohumdan Yetiştirme
Aynısefa çiçeği genellikle tohumdan yetiştirilerek çoğaltılan, kısa ömürlü, çok yıllık bir bitkidir. Tohumların çimlenip filizlenmesi kolaylıkla gerçekleşir. Çiçeklerden toplanan tohumlar muhafaza edilip toprağa ekilebilir. Bu bitkiler aynı zamanda bahçede kendileri de tohumlarını saçmaktadırlar.
Aynısefa çiçeğinin tohumlarını ev ortamında yetiştirmeye son don tarihinden yaklaşık altı ila sekiz hafta önce tohum ekmek için hazırlanan bir toprak karışımı ile başlayabilirsiniz. Onları ilkbahardaki son don tarihinden hemen önce doğrudan bahçenize ekmeniz de pekâlâ mümkündür. Çoğu bitki tohum ekimini takip eden iki ay içerisinde çiçeklenir. Bu bitkiler sıklıkla bahçede kendileri tohumlarını saçarlar. Fideleri otlarla karıştırmamaya özen göstermelisiniz!
Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Pişirilen yemeklere katılmasıyla da oldukça yaygın olarak tercih edilen aynısefa çiçeği saksıda sorunsuz bir şekilde büyür. Bu güzel bitkinin bilhassa kısa boylu kültivarları saksılara fevkalade bir şekilde uyum sağlarlar. İyi drene edilmiş, organik bir saksı toprağından yararlanabilir veya bahçe toprağıyla organik gübreyi eşit şekilde karıştırıp ideal bir toprak karışımı elde edebilirsiniz. Bu bitki su içinde kalmaktan hoşlanmadığı için saksınızın bolca drenaj deliği olduğundan emin olmalısınız. Saksıda yetiştirilen türlerin dengeli bir gübreyle düzenli olarak beslenmeleri gerektiğini unutmayın.
Kışlatma
Sıcak bir iklimde yaşamıyorsanız aynısefa çiçeğini tek yıllık bir bitki olarak yetiştirmeniz gerekebilir. Çetin ve dondurucu havalar bitkileri öldürür. Ne var ki, donun bir-iki gün boyunca süreceğini düşünüyorsanız bitkilerinizi geceleyin bir don/kırağı örtüsüyle koruyabilir ve ertesi gün güneş yükselip de havayı ısıtınca örtüyü üzerlerinden kaldırabilirsiniz. 8-10 santimlik malçla da bitkilerinizi korumanız mümkündür.
