Tohumdan yetiştirebileceğiniz besleyici bir meyveye merhaba deyin!
Bal kabağı (Cucurbita moschata) bir kış kabağı türüdür. Başlangıçta açık yeşil bir renge sahip olan bu meyvenin yüzeyi (kabuğu) sonbaharda hasadı yapılmaya hazır hale geldiğinde bej bir tona bürünür. Bu meyve oldukça etlidir ve iştah kabartan, parlak turuncu bir renge sahiptir. Bazı insanlar bal kabağını fırında kızartıp çorbalara katmayı tercih ederken bazıları da onu haşlamayı, püre haline getirmeyi ya da patates püresi yerine servis etmeyi tercih eder. Bu besleyici sebze (teknik olarak meyve), A vitamini bakımından zengindir.
Bal kabağı bitkileri hemen her iklimde yetişen bir yıllık bitkilerdir. Bu bitkiler ilkbaharda, mevsimin son donundan hemen sonra ekilebilir. Filizler çabucak büyüse de meyveler dikimden üç-dört ay sonra hasat için hazır hale gelmeyebilir.
Bal Kabağı Nasıl Yetiştirilir?
Bahçenizde hemen bal kabakları bitsin istiyorsanız seralarda turba saksılarda satılan bal kabağı fidelerinden satın alabilirsiniz. Turbadan yapılan saksılar toprağa dikildiklerinde doğal yollarla ayrışır. Bu nedenle, bitkinizi başka bir saksıya almak zorunda da kalmazsınız. Bal kabağını tohumdan yetiştirmek de oldukça pratiktir.
Genellikle, bitki yetiştiricileri bal kabaklarını adeta küçük bir “tepe” oluştururcasına üçlü gruplar halinde ekerler. Bu tepecikler arasında en az 2,5 metre boşluk bırakılmalı ve organik gübre, çiftlik gübresi vb. takviyelerle ilerleyen zamanlarda bu tepecikler ıslah edilmelidir. Tohumlar 1-1,5 cm derine ve dörtlü ya da beşli gruplar halinde ekilmelidir. Fideler belirmeye başlayınca onları, kendileri için ayrılan yerde bir arada duracakları fakat çok yakın olmayacakları şekilde ayrıştırın.
Fideler gençken kuraklığa karşı hassastırlar. Bu nedenle, topraklarını nemli tutmalısınız. Sümüklü böceklere ve salyangozlara karşı da hassas oldukları bilinir. Bu tür haşereleri fidelerden uzak tutacak gerekli önlemleri almanızda yarar vardır. İlerleyen dönemlerde Japon böcekleri sorun teşkil edebilir. Onları bitkilerden uzak tutmak adına yaprakları tarımsal kireçtaşı ile fırçalayabilir ya da elinizle tek tek ayıklayabilirsiniz.
Bal kabağı filizleri yaz boyunca sık sık sulanmaktan ve gübreyle beslenmekten hoşlanırlar. Filizlerin üzerinde meyveler belirmeye başlayınca altlarına bir şey koyun ki toprakla doğrudan bağlantı kurmasınlar. Bu sayede, onları kuru tutabilir ve çürümelerine engel olabilirsiniz. Meyvelerin altına küçük tahtalar, düz taşlar, tuğlalar ya da sap malcı koyabilirsiniz.
Bal Kabağı Bakımı
Işık
Bal kabağının günde 6 saat tam güneş alması gerekir. Bitkiler aşırı ısınmadığı sürece daha uzun süreliğine güneş almalarında sakınca yoktur.
Toprak
Bal kabağının toprağı organik madde bakımından zengin ve iyi drene edilmiş olmalıdır. pH değeri ise 5.5 ila 7.0 arasında seyredecek şekilde kısmen asidik-nötr seviyede olabilir.
Sulama
Fidelerin kurumasına kesinlikle izin vermemelisiniz. Yaz ilerleyip de filizler büyüdükçe bitkileriniz daha da fazla suya ihtiyaç duyarlar. Havanın sıcak ve kurak olduğu dönemlerde yapraklar her gün solabilir; ancak hava serinledikçe canlanacaklardır. Şayet yapraklar sabah vaktinde solarsa bitkilerinizi derhal sulamalısınız.
Gübre
Bal kabağı epey iştahlıdır. Toprağının verimli olması gerekir. Büyüme döneminin ortasında ise toprağın köklere yakın bir bölümüne organik gübre ya da yıllanmış çiftlik gübresi ekleyebilirsiniz. Buna ek olarak, iki-üç haftalık zaman dilimlerinde organik gübre suyu ya da likit gübreden de yararlanabilirsiniz.
Isı ve Nem
Bal kabağı soğuğa karşı hassastır ve toprak ısısı en az 21 santigrat derece olmadığı sürece çimlenmez. Bu bitkiler güneşi severler; fakat aşırı ısınmaları da mümkündür. Yazın kavurucu günlerinde yaprakların öğleden sonra güneş altında solması normaldir. Güneş battıktan sonra ise canlanırlar. Bitkileriniz canlanmıyorsa onları öğleden sonra gölgelik bir yere koymalısınız.
Kış Kabağı vs. Yaz Kabağı
“Kış kabağı”, serin bir yerde muhafaza edildiğinde kolay kolay bozulmayacak kadar sert bir kabuğa sahip olan kabak türü olarak tanımlanır. Dolayısıyla, bu kabak türünün ekim ayında mahsulünü toplamayı umuyorsanız mahsulleriniz soğuk bir bodrum katı ya da toprak altı mahzeni gibi uygun bir yerde muhafaza edildiği sürece kışın aralık ayına kadar dayanabilirler.
Bal kabağı, yaygın olarak yetiştirilen birkaç kış kabağından yalnızca biridir. Bir başka popüler kış kabağı ise gri renkte, çıkıntılı bir kabuğu olan helvacı kabağıdır (Cucurbita maxima).
Kış kabaklarının yanında bir de sakız kabağı (Cucurbita pepo var. cylindrica) gibi yaz kabakları vardır. Yumuşak bir kabuğa sahip olan yaz kabakları çabucak çürümeye meyillidir.
Mahsul Toplama
Mahsul toplamak için ideal zamanı, meyvelerinizin rengine bakarak belirleyebilirsiniz. Yazın sonlarına doğru meyvelerin kabukları açık beje döner. Söz konusu bej rengi koyulaşınca mahsul için hazır hale gelirler. Meyve olgunlaştığında kabukta sıklıkla bronz tonlar görülür; yeşil damarların ise bu dönemde kaybolmuş olması gerekir. Meyvelerin olgunlaşıp olgunlaşmadığını belirlemenize yardımcı olacak üç belirti daha vardır:
- Gövdenin meyveyle buluştuğu yeri kontrol edin; bu kısım, bitki olgunlaştığında kuruyormuş gibi görünmesine yol açacak kahverengimsi bir renge bürünür.
- Kabuğun mat olması, parlamaması gerekir.
- Eklemlerinizle meyveye vurun. Meyvenin sert olması ve içinin boş olduğunu işaret eden bir ses çıkarması gerekir.
Tohumdan Yetiştirme
Bitki yetiştirenlerin çoğu, paket halinde satılan bal kabağı tohumlarını satın almayı tercih eder. Bu paketler bakkallarda/marketlerde, yapı marketlerde, internet sitelerinde ve tohum kataloglarında mevcuttur. Tohumları satın aldıktan sonra onları, mevsimleri geldiğinde evinizi şenlendirmeleri için ev ortamında büyütmeye başlayabilir veya don tehlikesi geçene kadar bekleyip doğrudan bahçenize ekebilirsiniz. Bahçeye doğrudan ekmek daha pratiktir; yazları kısa süren yerlerde yaşayanlar için de tohumları evde yetiştirmeye başlamak daha yararlı olabilir.
Tohumlarınızı ev ortamında yetiştirmek için onları ilkbahardaki son dondan üç hafta kadar önce ekin. Turbadan yapılan saksıları toprak karışımıyla doldurun ve her bir saksıya iki tohum ekin. Sulamanızı da yaptıktan sonra saksılarınızı güneş alan bir pencerenin önüne koyun. Toprağın tamamen kurumasına müsaade etmeyin. Eğer bir saksıdaki tohumların her ikisi de çimlenirse en sağlıklı fideyi seçip diğerini budayın.
Şimdi sırada bitkiyi açık hava şartlarına dayanıklı hale getirme işlemi var. Sıcak günlerde saksılarınızı tek seferde birkaç saatliğine dışarı alabilirsiniz. Gece çöktüğünde ise onları içeri almalısınız. Saksılarınızın dışarıda kaldığı saatleri yavaş yavaş artırabilirsiniz. Bu işlem, onların kapalı bir ortamdan açık bir ortama geçerken daha kolay uyum sağlamalarına katkıda bulunur. Toprak ısısı en az 18 dereceyi bulduğunda ve tüm don tehlikesi atlatıldığında turba saksıları toprağa dikebilirsiniz.
Tohumlarınızı doğrudan bahçeye ekmeyi tercih ederseniz de direkt olarak tepecikler oluşturacağınız adıma geçiş yapıp her bir tepeciğe dört-beş adet tohum ekebilirsiniz. Sonrasında ise birbirlerine çok yakın duran tohumları ayrıştırmanız mümkündür.
