Beşiz çiçeği, adeta kelebeklerin göz bebeği olan, yarı-tropikal bir çalı türüdür. Nektar bakımından zengin olan bu çiçekler, kelebekleri mıknatıs edasıyla kendilerine çekmelerini sağlar. Kırmızının, pembenin ve morun capcanlı tonlarını sergileyerek ve kümeler halinde büyürler. Sığ tomurcuklardan oluşan bir küme, kelebeklerin hortumları (dilleri) ile kısa sürede çiçeklerin özüne ulaşmaları için mükemmeldir. Arılar da bu çiçeklere bayılır. Anlayacağınız, onları bahçenize dikecekseniz etrafta mütemadiyen arı vızvızı duymayı göze almanız gerekir!
Bir Pentas cinsi olan beşiz çiçeği, Kökboyasıgiller (Rubiaceae) familyasının bir üyesidir. Bu familyada gardenya gibi diğer muhteşem süs bitkilerinin yanında kahve ağacı gibi ekonomik değeri ile ön plana çıkan bitkiler de vardır. Pentas çiçeği genellikle “beşiz çiçeği” ismiyle bilinse de bazı kaynaklarda “Mısır beşiz çiçeği” olarak da geçmektedir. Beşiz çiçeğini dilediğiniz yerde tek yıllık bir bitki olarak yetiştirmeniz mümkündür. 9. kuşakta ve daha sıcak yerlerde bu çiçeğin çok yıllık olarak yetiştirildiği bile görülür.
Beşiz Çiçeği (Pentas) Bakımı ve Yetiştirilmesi
Pentas çiçekleri tropikal bitkilerdir ve Doğu Afrika’da serpilerek büyürler. Bu bitkiler yaz çiçekleriyle dolup taşan bir bahçenin tam ortasında yer almaya uygun boyutlara sahiptirler. Beşiz çiçeklerinin ortalama uzunluğu 60-90 santimetredir; fakat donun görülmediği bölgelerde çok yıllık olarak yetiştirilen türlerinin boyu 1 metreyi aşmaktadır. Pentas çiçeklerinin koyu yeşil yaprakları hafif tüylüdür. 7,5 santimlik kümeler halinde büyüyen, beş taçyaprağından oluşan çiçekleri ise kelebeklerin en çok sevdiği damkoruğu, ağaç minesi ve kürdanotu gibi bitkilere benzer. Çiçekler pembe, mor, beyaz ve kırmızı renklerde açabilir. Bu bitkiler, büyümeleri için ideal koşullar sağlandığında devamlı olarak çiçeklerini açmış halde kalabilirler. Bu nedenle, bitkileri uygun koşullar altında tutmak haftalık olarak düzenli bakım gerektirebilir.
Çoğu kişi beşiz çiçeklerini doğrudan bahçede büyütmeyi tercih eder. Yine de, bir önceki yıldan kalan çiçeklerin taze tohumlarını ekmeyi ya da büyüme döneminin ilk safhalarında bitkinizden keseceğiniz genç sapları dikip büyütmeyi de deneyebilirsiniz. Pentas bitkisinin çimlenmek için ışığa ihtiyacı vardır; bu nedenle bitkinizin üzerini toprakla kapatmamalısınız.
Işık
Günde minimum üç saat boyunca doğrudan güneş alan beşiz çiçekleri çok daha güzel çiçeklenirler. Yeterli derecede ışık almayan bitkiler biçimsiz bir şekilde uzar ve incelir. Öğleden sonra gölge almayı da seven bu bitkiler tam güneşi tercih ederler.
Toprak
Beşiz çiçeği pH değeri 6.0 olan, hafif asidik toprakları sever. Şayet toprağınız alkaline dönükse onu organik gübre ya da yaprak gübresiyle ıslah etmeniz asit derecesini artıracaktır.
Sulama
Bitkilerin sağlıklı kalmaları için düzenli olarak sulanmaları gerekir. Topraktaki nem, suyu sıkılmış bir süngerin sahip olacağı neme yakın düzeyde olmalıdır. Pentas çiçekleri kuraklığa dayanıklıdır; fakat kuraklık sıkıntısı çeken bitkiler örümcek akarı istilalarına yatkın hale gelebilirler. Bitkinizin yapraklarının üzerinde nahoş kahverengi lekeler oluşmasını istemiyorsanız sürekli yağmurlama yöntemiyle sulama yapmaktan kaçınmalısınız.
Isı ve Nem
Tropikal kökenleri gereği beşiz çiçekleri sıcağı ve nemi severler ve sıcak iklimlerde coşarlar.
Gübre
Beşiz çiçeğinizi aktif bir şekilde büyüdüğü dönemlerde, ayda bir defa dengeli bir çiçek gübresiyle besleyebilirsiniz. Yavaş salınımlı gübreler idealdir ve büyüme dönemlerinde bitkilerin gelişmesine katkıda bulunurlar. Fosfor oranı fazla olan bir gübre bitkinizin çiçeklenmesine destek olacağı gibi nitrojen bakımından zengin bir gübre de yapraklarının gelişimine katkı sağlar.
Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Beşiz çiçeği saksıda ve varil benzeri derin kaplarda serpilir. Evlerinde bolca ışık olan bitki yetiştiricileri bu bitkileri evde yetiştirmeyi deneyebilir; ancak beyaz sinekler ev bitkilerine dadanmaya bayılırlar. Bitkilerinizi ilk dondan önce içeri taşımalı veya hoşunuza giden türlerin saplarını kesip saklamalısınız. Aydınlık ve serin bir oda kışlatma için idealdir. Evde baktığınız bitkilerin gelişimlerine güzel bir şekilde devam edebilmelerini garantilemek adına onlara fazladan bir ışık kaynağı tedarik edebilir ve onları çakıl ve suyla dolu bir tepsinin üzerine koyarak nem seviyelerini artırabilirsiniz.
Budama
Don görülmeyen kuşaklarda pentas çiçekleri gerçek birer çalı gibi davranmaya başlar ve tek bir büyüme döneminin ardından uzun ve ince bacaklı hale gelirler. Bitkilerinizi, çiçeklenmenin en az olduğu ocak ayında 15 santim kadar budayın. Birkaç büyüme döneminden sonra bu çiçeklerin sapları öylesine odunsu hale gelir ki bu çiçekleri kaldırıp yerlerine başkalarını koymak iyi bir fikir olabilir. Beşiz çiçeğini tek bir dönem için, tek yıllık bir bitki olarak yetiştiriyorsanız budamanız gerekmez. Ne var ki, düzenli olarak solan kısımları koparmak çok daha üretken bir şekilde çiçeklenmesi için elzemdir.
Beşiz Çiçeğinin (Pentas) Cazip Türleri
Beşiz çiçeğinin yeni kültivarlarının hastalığa karşı dirençli olduğu bilinmektedir. Bu türlerin cüce olanları bahçelerin uç kısımlarında ve saksılarda büyüleyici bir görünüm sergilemektedir. “Butterfly” adı verilen pentas türü, düşük maliyetle geniş ve göz alıcı bir çiçek tarhına sahip olmak isteyen bitki yetiştiricilerinin tohumdan kolayca yetiştirebilecekleri bir bitkidir. İri çanaklı çiçekleriyle küme halinde büyüyen “Graffiti” adlı tür, derli toplu bir görünüm sergiler. “Kaleidoscope Appleblossom” adlı, çabucak çiçeklenen pentas türünde uçuk pembe ve gülkurusu rengi çiçekler bir arada görülür. Bol yağış alan bölgelerde yaşayan bitki yetiştiricileri için ideal olan “New Look” adlı tür, boynunu bükmeksizin dimdik büyür. Büyüme döneminin kısa süreceği bir bölgede yaşıyorsanız soğuk havalarda dahi uçuk lavanta renkli, eşsiz çiçekler üretmeye devam eden “Northern Lights” adlı türe bir şans vermenizi öneririz.
