Roka (Eruca vesicaria subsp. sativa) yıllık olarak yetiştirilen, çabuk büyüyen, yapraklı bir sebzedir. Hardal familyasının bir üyesi olan bu sebze salatalara lezzet katmak için yetiştirilen yeşil bitkiler arasındadır. Rokanızı ilkbahar başlarında ya da yazın sonuna doğru ekmeye başlayabilir, her büyüme döneminde de yeniden ekebilirsiniz. Böylece, hem bereketli bir mahsul elde etmiş hem de roka yapraklarını erkenden toplamış olursunuz. Nitekim, olgun yaprakların keskin, acı tadındansa yaprakların bu genç halinin taze, hafif acı tadı tercih edilesidir. Bitkiler olgunlaşana ve çiçek açana dek beklemek ya da oyalanmak yaprakların yenmeyecek kadar tatsız olmasına sebebiyet verir.
Roka; ıspanak, lahana gibi soğuk mevsim sebzelerinden biridir. Tohumunu ektikten 40 gün kadar sonra mahsul vermeye hazır hale gelir. Şayet zamanı doğru ayarlarsanız roka için iki elverişli döneminiz olabilir. Biri ilkbahardan yaza geçiş dönemidir, diğeri ise yazın sonundan sonbahara geçildiği dönemdir. Roka, yaz ortasında hissedilen aşırı sıcaklarda iyi büyümez.
Roka Nasıl Ekilir?
Bahçeyle uğraşan çoğu kişi rokayı tohumdan yetiştirmeyi tercih eder. Roka, ilkbaharın son donundan bir ya da iki hafta önce doğrudan bahçeye ekilebilir. Daha erken mahsul almak istiyorsanız son dondan birkaç hafta önce tohumları evinizde ekebilirsiniz. Salataya konan pek çok yeşillik gibi rokanın tohumları da küçücüktür. Dolayısıyla, onları çok derine ekmemeye özen göstermelisiniz. Tam gün güneş alan bir yer tercih etmelisiniz. Daha uzun dönemler için ise öğlen güneşi alan bir yer idealdir.
Fideler ortaya çıkmaya başlayınca onları aralarında 10-15 santim olacak şekilde dikin (minik yeşillikleri hemen yiyin; çok lezzetli olurlar). Rokayı seviyorsanız hava ılımanken büyüme sezonundan en yüksek verimi alabilmek için her iki haftada bir daha fazla tohum ekerek ardışık bir düzen izleyebilirsiniz.
Tohumları ekmek için organik gübre veya bol nitrojen içeren bir gübreyle toprağınızı hazırlayın (ya da saksınızı toprak karışımı ile doldurun) ve elinizde nazikçe düzleştirin.
Roka Bakımı
Işık
Roka tam gün güneş aldığında güzel büyür; ancak sıcağı pek sevmez. Mümkünse hava nispeten serinken onu tam gün güneş ışığı alacağı bir yere koyarak büyütün. Ardından, öğleden sonra hava sıcaklığı artınca gölgeye alın.
Toprak
Roka bitkisi en çok iyi drene edilmiş, hafif asidikten nötre dönen ve 6.0 ila 7.0 pH değerine sahip toprağı sever. Pek çok toprak türünü tolere edebilse de toprağın epey zengin olmasını tercih eder. Bu nedenle, gerekirse toprağına organik gübre ya da yüksek nitrojenli bir gübre ekleyebilirsiniz. Şayet rokanızı saksıya ekiyorsanız kaliteli bir toprak karışımı işinizi görecektir.
Sulama
Çoğu sebze gibi roka da sağlıklı, istikrarlı bir şekilde büyümek ve ideal tada sahip olmak için düzenli bir şekilde sulanmak ister. Toprağınızı sürekli olarak nemli tutmalı, en üstteki 2,5 santimlik alan kuruduğunda onu derhal sulamalısınız. Kurak iklimler için bu, her sabah sulama anlamına gelebilir. Rokanızı düzenli bir şekilde sulamazsanız o da büyümeyi durduracak ve yapraklarındaki güzel tat yok olacaktır.
Isı ve Nem
Roka bitkileri için ideal ısı aralığı 7-18 santigrat derecedir. Roka dondan sağ çıkamaz. Yazın kavurucu sıcaklarını da sevmez. Rokanızı, üzerine bir örtü örterek soğuktan ve bir gölgelik yardımıyla da sıcaktan koruyabilirsiniz. Ne var ki, en iyi yöntem onu doğru zamanlarda ekmek ve yapraklar hazır olur olmaz onları toplamaktır. Yeterli miktarda sulandığı sürece rokanın fazla neme ihtiyacı olmaz ve kurak iklimlerde bile güzel bir şekilde büyüyebilir.
Gübre
Rokanızı nitrojen oranı yüksek olan bir toprağa ektiğiniz sürece fazladan besine ihtiyaç duymaz. Solgun yapraklar rokanızın az beslendiğini gösterir.
Roka Türleri
Rokanın, tabaklara farklı tatlar ve renkler sunan türleri mevcuttur. En sevilen türleri şunlardır:
- “Astro II”: Rokada hafif bir aroma sevenler için iyi bir başlangıç arz eder. 7 hafta kadar kısa bir sürede olgunlaşır.
- “Apollo”: Bir başka hafif aromalı roka türüdür. Sıcağa karşı oldukça dayanıklıdır ve yaprakları oval bir şekle sahiptir.
- “Olive Leaf”: İtalyanların “Rucola Selvatica a Foglia D’Ulivo” adını vermiş olduğu bu türün düz ve dar yaprakları, baskın olmamakla beraber baharatlı bir aromaya sahiptir.
- “Red Dragon”: Göz alıcı, mor damarlara sahip, meşe ağacının yapraklarına benzer yapraklarıyla salatalar için ideal olan bu türün de hafif bir aroması vardır.
- “Sylvetta”: Diğerlerine kıyasla daha yavaş büyüyen bu türün dar ve baharatlı yaprakları vardır.
Roka Saksıda Nasıl Yetiştirilir?
Roka bitkileri oldukça küçük ve kendi kendine yeten canlılardır. Dolayısıyla, saksıda kolaylıkla yetiştirilebilirler. Rokanın kökleri epey sığ olduğundan bitkiyi büyütmek için kocaman ya da derin bir saksı gerekmez. Hava ısındıkça saksılar, bitkileri günün en sıcak saatlerinde güneşe doğrudan maruz kalmaktan korur. Böylece, büyüme dönemini de uzatmış olurlar.
Evvela makul miktarda roka ekmenizde yarar var. Bir kez tadına baktınız mı kendinizi kaptırmanız hayli olası! Bu nedenle, geniş bir saksı tercih etmelisiniz. Rokayı hemen hemen her şeyde büyütmek mümkün olsa da kendi kendini sulayan bir saksı işinizi epey kolaylaştıracaktır.
Mahsul Elde Etme
Rokanız, türüne de bağlı olarak yaklaşık 4 ila 7 hafta içinde mahsul verecek kadar gelişmiş olmalı. Yapraklar ne kadar genç olursa o kadar yumuşak ve tatlı olacaktır. Bu nedenle, onları toplamak için fazla uzun süre beklemeyin.
Fideler 7-10 santim kadar uzadığında tüm bitkiyi yerinden sökebilir ya da onları ayıklayabilirsiniz. Bitkilerin büyümeye devam etmesini arzu ediyorsanız yalnızca dıştaki yaprakları tabana doğru budayarak ya da kopararak toplayabilirsiniz. Taç kısmına ise dokunmamalısınız. Toprağın hemen üstündeki tüm yaprakları da budayabilirsiniz. Hava serin olmaya devam ettiği sürece bitki yeniden büyüyecektir.
Mahsulleri toplamak için gereğinden fazla beklerseniz ve bu süreçte bitki büyümeyi durdurursa yaprakları değil ama çiçekleri yiyebilirsiniz. Yapraklar tamamen büyüyüp yenebilecek kadar acı olduğunda çiçekler belirir. Çiçekleri toplayıp yiyebilir ya da salatanıza veya tek dilimli sandviçinize koyarak kendinizi şımartabilirsiniz. Rokayı yalnızca çiçekleri için büyütmeniz de elbette mümkündür.
Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar
Rokanın kısa süren ve erken başlayan büyüme dönemi, ilkbaharda çoğu haşere istilasından kurtulacağınız anlamına gelir. Ne var ki, yazın tekrar roka ektiğiniz takdirde bu tatlı (!) arkadaşlarla karşılaşmanız muhtemeldir. Roka bitkileri lahana tırtıllarının, pire böceklerinin, yaprakbitlerinin ve lahana yaprak güvelerinin gözdesi olduğu kadar sümüklü böceklerin de gözdesidir. Yaprakbitlerini su püskürterek defedebilirsiniz. Sümüklü böceklerin hassas yapraklara ulaşmasını ise bira tuzakları, diyatomik toprak ya da bir başka geleneksel yöntemle önleyebilirsiniz.
Kaynak: The Spruce
