Fesleğen ev ortamında en kolay yetiştirilen yabani otlardan biridir. Bu bitki lezzet dolu tadı ile yemeklerde sıklıkla tercih edilen malzemelerden biridir. Bu yüzden hem bitki yetiştiricilerinin hem de aşçıların gözdesi haline gelmiştir. Uygun koşullarda kapalı ortamlarda yetiştirilen fesleğenler açık havada yetiştirilenler kadar olmasa da pekâlâ kusursuz bir şekilde büyüyebilirler.
Geleneksel olarak İtalyan ve Akdeniz mutfağı ile özdeşleştiriliyor olsa da fesleğenin anavatanı Asya’dır. Açık havada ilkbaharın başlarında, kapalı ortamlarda ise yıl boyunca dikilebilen bu eşsiz bitki yalnızca üç-dört hafta içinde gelişerek çabucak büyür. Fesleğenin kümeler halinde büyüyen ve karakteristik bir aromaya sahip olan, küçük, parlak yeşil yaprakları vardır. Dikimden yaklaşık 75 gün sonra fesleğeniniz çiçeklenmeye başlayabilir. Bitkinizin vejetatif evresini geciktirmek için tomurcuklarını budamanız mümkündür.
Fesleğenin, her biri benzersiz birer tada ve eşsiz özelliklere sahip olan düzinelerce türü vardır. Ev ortamında büyütülmeye uygun olan bazı popüler türleri ise şunlardır:
- Ocimum basilicum “Genovese”: “İtalyan fesleğeni” olarak bilinen bu türün yeşil renkli geniş yaprakları ve tatlımsı, tipik bir fesleğen tadı vardır.
- Ocimum basilicum “Purple”: Çarpıcı güzellikteki mor tonuyla popüler hale gelmiş olan bu türün sivri uçlu yaprakları ve meyankökünü andıran, yoğun bir tadı vardır.
- Ocimum basilicum x citriodorum “Lemon basil”: Hibrit bir bitki olan bu türün yaprakları daha ince ve narindir. Narenciyeyi andıran karakteristik tadı, bu türü Asya mutfağında oldukça popüler hale getirmiştir.
Fesleğeni Evde Yetiştirmek Mümkün müdür?
Diğer pek çok yabani ot türü gibi fesleğen de tam bir güneşseverdir. Her gün parlak ışık aldığı sürece bu güzel bitki coşacaktır. Fesleğen şaşırtıcı bir şekilde bitki ışıklarına da düşkündür. Anlayacağınız, yıl boyunca mutfağınızın fesleğenle dolup taşması için mahsulünüzü artırma ve yeterince fesleğen yetiştirme olanağına sahipsiniz. Fesleğen kendisine yetecek büyüklükte bir saksı ister. Dolayısıyla, bu bitki en küçük apartman dairelerine bile sorunsuzca sığabilir.
Fesleğen Bakımı ve Yetiştirme
Fesleğen, yetiştirmesi en keyifli ve avantajlı bitkilerden biridir. Haşerelerle ve hastalıklarla ilgili neredeyse hiç sorunu olmayan bu eşsiz bitkinin kokusu kadar tadı da harikadır. Fesleğenin tadı yaşam döngüsü boyunca değişecektir. Çiçeklendikçe tadı daha güçlü hale gelir. Çiçeklenen fesleğen halen yenilebilir durumdadır; ancak tadı biraz acı olabilir. Bu yabani ot budama ve tepe almaya olumlu bir tepki verdiğinden saksısına yerleşip geliştikten ve dallandıktan hemen sonra yapraklarını kullanabilirsiniz.
Güneş ışığı
İster ev ortamında isterse bahçede yetiştiriliyor olsun, fesleğenin bolca ışık alması gerekir. Günde en az 6 saat boyunca tam güneş alması elzemdir. Floresan ampul kullanıyorsanız fesleğeninizi, ışık en üst kısmından 5-10 santimetre yukarıda olacak şekilde bu ampulün altında 12 saatliğine bırakabilirsiniz. Yaprakların ampule değip yanmaması için çok dikkatli olmalısınız.
Isı ve Nem
Fesleğeninizi evin 21 santigrat derece veya daha sıcak olan bir bölümüne koyun. Bitkinizi, kışın açık bırakılmış bir pencerenin önü ya da klimanın hemen dibi gibi şiddetli ve soğuk esintiye veya cereyana maruz kalacağı herhangi bir yerde kesinlikle bırakmamalısınız. Fesleğen belli bir oranda nemi sever. Bu nedenle, özellikle de evinizdeki hava kuruysa bitkinize ara sıra su püskürtmelisiniz. Biraz daha neme ihtiyacı olduğunu düşünürseniz de fesleğeninizin etrafındaki ortam havası nemini artırmak adına saksısını ıslak taşlarla dolu bir tepsinin/kabın üstüne yerleştirebilirsiniz.
Sulama
En iyi sonucu almak için fesleğeninizi düzenli bir şekilde nemli tutmanız gerekir. Bu bitki için ideal olan haftada 2,5 santimetre kadar sulanmasıdır. Ne var ki, saksıda yetiştirilen bitkilerin su ihtiyacı biraz daha fazladır. Bitkinizi, toprağının en üst kısmı kuruduğunda ya da bitkiniz solmaya yönelik ilk belirtileri gösterdiğinde (her ne kadar bu emareleri görene kadar beklemek iyi bir fikir olmasa da) sulayın.
Gübre
Şayet toprağınızı daha önce organik gübre ile ıslah ettiyseniz fesleğeniniz muhtemelen takviye besine ihtiyaç duymayacaktır. Yine de, bitkinizin pek fazla gelişim göstermediğini fark ederseniz onu ayda bir defa çok yoğun olmayan sıvı bir gübreyle besleyebilirsiniz.
Budama
Fesleğen, çok az bakım gerektiren, dayanıklı bir bitkidir. İyi drene edilmiş bir toprak, yeterli hava sirkülasyonu, nadiren sulama ve bolca güneş ışığı, fesleğenin sağlıklı olması ve iyi görünmesi için yeterlidir. Mahsul toplama işlemi esasen bitkinin budanmasının etkili bir yöntemini teşkil eder; zira yaprakların baştan uca toplanması gerekir. Küçük bitkilerden çıkan bağımsız yaprakları budayabilir veya büyük olanların saplarını birkaç santim kısaltabilirsiniz.
İdeal Saksı Türü
Bitkinizin üzerinde olası mantarların gelişim göstermesini engellemek için onu hava akımı yeterli ve drenajı kusursuz olan bir saksıya dikmelisiniz. Kaliteli bir toprak karışımı ile dolu kumaş bir saksı fesleğeninizin serpilmesi için yeterli olacaktır.
Toprak Karışımı ve Drenaj
Fesleğen bitkileri nemli fakat iyi drene edilmiş olan toprak karışımlarını tercih ederler. En iyi sonucu almak için fesleğeninizi evde dikmeden önce toprak karışımına biraz organik gübre katabilirsiniz. Buna ek olarak, tabanında geniş drenaj delikleri olan bir saksı tercih etmelisiniz ki bitkinizin toprağı su içinde kalmasın ya da bataklık kıvamına gelmesin.
Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Çoğu insan fesleğenini başka bir saksıya almaya vakit kalmadan yiyip bitirir. Şayet onu tohumdan yetiştirmeyi düşünüyorsanız tohumları, tohum yetiştirme için hazırlanan tepsilerden birine koyup iki hafta sonra da muhtemelen son durakları olacak, 10 santimetrelik bir saksıya taşıyın. Daha fazla sayıda yaprak üretmesini teşvik etmek için bitkinizi, saksısına yerleşip gelişmeye başladıktan sonra budayabilirsiniz. Bu bitki her ne kadar budanmaya itiraz etmese de evde baktığınız fesleğeninizin açık havada yetiştirilen bir fesleğen kadar büyük yapraklar üretmesini beklemeyin.
Fesleğeni Yaz Geldiğinde Dışarıya Taşıma
Fesleğen soğuğu sevmez. Havalar ancak ve ancak 10 santigrat derecenin üstüne çıktığında bitkinizi dışarıya almalısınız. Kış yaklaşınca da onu ilk dondan önce geri içeri almalısınız.
Sık Sorulan Sorular
Fesleğen Tohumdan Nasıl Yetiştirilir?
Fesleğen bitkileri özellikle bitki lambalarının altına konulduklarında tohumdan kolaylıkla büyürler. Çoğu fesleğen türü 26 santigrat derece civarındaki (bir taban ısıtıcı da bu şartları sağlama konusunda ideal olabilir) ortamlarda tutulduktan yaklaşık olarak beş gün sonra çimlenir. Daha düşük sıcaklıklar çimlenme zamanını geciktirecektir.
Fesleğenin Mahsulü Nasıl Toplanır?
Fesleğeninizin yaprakları arzu ettiğiniz boyutlara ulaştığında bir mutfak makası yardımıyla onları kesebilir veya doğrudan elinizle koparabilirsiniz.
