Gayret Çiçeği Bakımı ve Çoğaltılması

“Gaillardia” olarak da bilinen gayret çiçeği, papatyayı andıran capcanlı renklere sahip çiçekleriyle ünlenmiş, bakımı kolay olan, kısa ömürlü ama çok yıllık bir bitkidir. Yavaşça yayılan kümeler halinde büyüyen bu özel çiçeğe ismi, yayılımını aheste aheste gerçekleştirirken gösterdiği gayretten ötürü verilmiş olsa gerek.

Boyu 60 santim kadar uzayabilen bu çiçek, yayıldığında ise 50 santimlik bir alanı kaplamaktadır. Bu bitkinin renkleriyle etrafa neşe saçan çiçekleri çabucak büyür ve bitkinin ilk yılında tomurcuklanma görülmeye başlanır. Gayret çiçeği, sıcak aylar boyunca sergilediği kırmızı ve sarı tonlardaki tomurcuklarıyla bahçelerin gözdesi haline gelir.

Ömrü kısa olan bu çok yıllık bitkiler genellikle çiçek tarhlarından satın alınmaktadır. Bununla birlikte, son don tarihinin ardından (veya bu tarihten 4 ila 6 hafta önce ev ortamında bakılmaya başlandıkları zaman) doğrudan bahçeye ekilen tohumları da çabucak büyüyecektir. Gayret çiçeğinin insanlar için az da olsa zehirli olduğunu aklınızda bulundurmanızda yarar vardır.

Gayret Çiçeği Bakımı

Melezleştirmenin artmış olması nedeniyle gayret çiçeğinin bulunduğunuz bölgeye ve onun iklim şartlarına uygun bir türünü bulmanız hayli olasıdır. Yeniden tohum üretebilen bu çiçek bahçenizde sere serpe yayılabilir. Orijinal bitkiler hibrit olduğundan bitkinin kendiliğinden tohum üreterek varyasyonlar yaratması mümkündür.

Gayret çiçeği öylesine uzar ki hem bahçenizin bir köşesine hem de saksılara kolaylıkla uyum sağlar. Bu bitki, tam güneşte coşan, sıcağı seven diğer bitkilerle de gayet iyi anlaşır. Cesur renkleriyle büyüleyen, papatyayı andıran çiçekleri, Coreopsis Verticillata (uzun, ince yapraklı Kızgözü çiçeği) ve Kozmos çiçeği (Meksika yıldızı) gibi yumuşak dokulu bitkilerle olduğu kadar havalı süs çimleriyle de harika bir uyum yakalar. Bahçenizde daha fazla kontrast yaratmak için ise gayret çiçeğinizi, fener çiçeği, Krokosmia çiçeği ya da güngüzeli çiçeği gibi dikenli bitkilerle de dikebilirsiniz. Gayret çiçeğinin göz alıcı bordosu, Salvia (bir tür sarmaşık) ve yavşan otu gibi mavi çiçeklerle müthiş bir kontrast yakalar. Gayret çiçeğinin tüm türleri harika birer kesme çiçek örneğidir.

Işık

Bu bitkiler en çok tam güneş aldıkları zaman coşarlar. Bilhassa sıcak iklimlerde kısmen gölgeyi de tolere edebilen gayret çiçeği, gölgede yine de biraz sarkıp yumuşayacak ve çok fazla açmayacaktır.

Toprak

Gayret çiçeği toprağın pH değeri konusunda seçici değildir; fakat iyi drene edilmiş bir toprak bu çiçek için elzemdir. Kısmen nemli şartlarda da büyüyebilen bu çiçeği ağır yapıdaki killi toprak muhtemelen öldürecektir.

Sulama

Bitkinizi diktikten hemen sonra, çiçeklendiğini görene kadar sık sık (her gün ya da buna benzer bir sıklıkta) sulamalısınız. Saksısına iyice yerleştiği sürece gayret çiçeği kuraklığa karşı son derece dayanıklıdır. Aşırı sıcak ve kurak şartlarda bakılmadığı sürece sulanmasa da olur. Bu durumda, ideal olan, haftada bir ya da iki kez çiçek tarhını sulamaktır. Aşırı sulamadan kaçınmanızda yarar vardır.

Isı ve Nem

Tam gün güneşi seven gayret çiçekleri kavurucu yaz sıcaklarına da dayanıklıdır. Nemli ortamlardan hazzetmeyen bu çiçekler serin ve nemli iklimlerden ziyade sıcak ve kurak olanları yeğlerler. Soğuk iklimli bir bölgede yaşıyorsanız çiçeklerinizin kışı kolay atlatabilmeleri için kalın bir malç tabakasıyla onları koruyun.

Gübre

Verimsiz topraklar verimli olanlara kıyasla çiçeklenmeyi daha fazla teşvik eder. Bu nedenle, gübre konusunda ölçülü davranmalı ya da çiçeğinize gübre vermekten tümüyle kaçınmalısınız.

Gayret Çiçeği Türleri

Gaillardia cinsinin iki düzineden fazla türü mevcuttur ve bu türlerin çoğunun anavatanı, Kuzey Amerika’nın bazı bölgeleridir. Colorado’dan Meksika’nın güneyine kadar ABD’nin güneydoğusunda yetişen Gaillardia pulchella (ateş tekerleği), bir çayır çiçeği olan Gaillardia aristata (battaniye çiçeği) ile melezlenmiştir. Ortaya ise bahçede en yaygın olarak yetiştirilen tür, Gaillardia X Grandiflora çıkmıştır.

İşte, gayret çiçeğinin diğer popüler türleri:

• Gaillardia“Arizona Sun”: 2005’teki “All-America Selections” yarışmasının galibi olan, çiçeklerinin boyu 7,5-10 santim arasında değişen bu türün kırmızı renkteki orta kısmı, sarı tonlarla çevrelenmiştir.
• G. “Burgundy”: Bu çiçeğin zamanla bordoya dönen sarı renkli orta kısmına şarap rengi-kırmızı tonlardaki taçyaprakları eşlik eder.
• G. “Fanfare”: Bu türün gülkurusu rengindeki orta kısmı, trompet biçimli çiçeklerine açık kırmızıdan sarıya doğru çalan bir tonla yayılır.
• G. “Goblin”: Bordo damarlarla bezenmiş geniş, yeşil renk yaprakları olan bu türün son derece dayanıklı olduğu bilinmektedir.
• G. “Mesa Yellow”: “All-America Selections” yarışmasının 2010 yılı birincisi seçilen bu tür, sarı renkteki göz alıcı çiçekleriyle ünlüdür.

Budama

Gayret çiçeğinin açmaya devam etmesi için kuruyan yerlerinin toplanması gerekmez. Ne var ki, çiçekleri solmaya başlayan bitkilerin ölü saplarını budadığınız vakit bitkileriniz çok daha iyi ve canlı görünecektir. Kuruyan kısımları topladığınızda da bitkiniz daha kesintisiz bir şekilde çiçeklenecektir. Bu nedenle, bu işlemi yapmaktan kaçınmamalısınız. Kuruyan kısımları toplamak zorunlu olmamakla beraber çiçeğinizin daha fazla tomurcuk üretmesini motive edecektir. Çiçeğiniz yazın kavurucu sıcağında süzülürse onu budamak, gözle görülür bir şekilde canlanmasını ve sonbaharda çok daha güzel bir şekilde açmasını sağlayacaktır.

Gayret Çiçeğinin Çoğaltılması

Gaillardia x Grandiflora’nın çoğu türünün tohumunu bulmanız mümkündür. Tohumları ilkbaharda ekebilirsiniz. Yine de, ilk yıllarında çiçeklenmeyebileceklerini de göz önünde bulundurmanız gerekir. Yazın sonlarına doğru tohumlarınızı ektiğinizde ise kış boyunca genç bitkileri korumanız gerekir. Bu bitkiler kısa ömürlü olabileceklerinden ve doğrudan tohumdan yetişmediklerinden büyümelerini teşvik etmek adına onları 2-3 yılda bir, ilkbaharda bölmeniz en iyisidir. İşte, gayret çiçeğinizi bölmek için takip etmeniz gereken adımlar:

1. Bölünmesi gereken gayret çiçeği kümesinin etrafında 15-20 santimlik bir daire kazmak için bir bahçıvan küreği kullanın. Kök yumrusunu ortaya çıkarmak için 30 santim kadar kazın.
2. Kürek yardımıyla kök yumruyu topraktan çıkarın. Kökleri açığa çıkarmak için toprağın bir kısmını silkelemek adına kök yumruyu hafifçe sallayın.
3. Kökleri parmaklarınızla nazikçe birbirlerinden ayırıp 2-3 kümeye bölün. Her bir kümede birkaç yaprak filizi bulunmalı.
4. Böldüğünüz kısımları, köklerin yayılabileceği bir yere dikin.
5. Üstlerini toprakla kapatınca nemlendirmek için kökleri güzelce sulayın.
6. Bitkinin gerginliğinin yok olduğundan emin olana kadar toprağı nemli tutun; fakat sırılsıklam olmasına da müsaade etmeyin. Ardından, olgunlaşmış gayret çiçeklerinde olduğu gibi sulamayı azaltın.

Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar

Gayret çiçeklerinin genellikle sorunsuz olduğu bilinir. Ne var ki, “aster sarıları” denilen, büyümelerini engelleyen ve çiçeklerin yeşil olmasına sebebiyet veren virüse benzer bir hastalığa yakalanma riskleri yüksektir. Aster sarılarına yakalanan bitkilerin yok edilmesi gerekir. Bu tür bitkiler iyileşemez ve hastalık yayılmaya devam eder.

Aster sarıları, yaprak pireleri ve yaprakbitleri tarafından yayılmaktadır. Bu nedenle, yapılacak en doğru şey, uğur böceği gibi avcıları devreye sokmaktır. Umuyoruz ki, etrafınızda bu istilacıları kontrol altına alacak sayıda doğal avcı vardır. Aksi halde, böcek öldürücü bir sabunu bitkinize püskürtmeniz halinde bu istilacıları def edebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Gayret Çiçeğinin Bakımı Kolay mıdır?

İyi drene edilmiş bir toprağa ve tam gün güneş alabileceği bir yere dikildiği sürece gayret çiçeği dört dörtlüktür.

Gayret Çiçekleri Kelebekleri Cezbeder mi?

Gayret çiçekleri, ot yiyen ispinoz gibi küçük kuşlar için hayli cazip oldukları gibi kelebekler için de öyledirler. Bahçede ağırlanacak böyle tatlı misafirlere kim hayır diyebilir ki?

Gayret Çiçekleri Ne Kadar Yaşar?

Bölündükleri zaman gayret çiçeklerinin ömürlerini uzatmak mümkündür. Bununla birlikte, bu çiçekler, ömürleri kısa olan çok yıllık bitkilerdir ve ölmeden önce yaklaşık iki dönem dayanabilirler.