Gazanya çiçeği (koyun gözü çiçeği), genellikle yıllık bitki olarak yetiştirilen, Güney Afrika’ya özgü, sıcak havaları seven çok yıllık bir bitkidir. Özellikle Osteospermum cinsi bitkiler de bu adı kullansa da bazen Afrika papatyası olarak da adlandırılır.
Bu fazla bakım istemeyen çiçek, peyzajı zor alanlara ışıltı kazandırmak için mükemmel bir seçenektir. Gazanyaların göz alıcı renk spektrumu Viktorya dönemine ait bir evin bahçesinin görüntüsüyle pek bağdaşmayabilir ama kelebekler bu yediveren yaz çiçeklerine üşüşecektir.
Gazanya çiçeğinin Latincesi Gazania rigens’dir.
Gazania cinsi Gazanya çiçeği, Asteraceae papatya familyasının bir üyesidir. Koyun gözü çiçeği olarak da bilinen gazanyalar hafif donları atlatabilir. Ilıman iklimlerde yetiştirildiğinde çok yıllık bitki olarak yaşayabilirler.
Gazanya çiçeğini toprağın ısındığı ilkbahar ortası ya da sonlarına doğru ekin. Tohumdan ekildiğinde yaklaşık 12 hafta sonra çiçek açarlar.
Gazanya Çiçeği Bakımı
Gazanya (koyun gözü çiçeği), fazla bakım istemeyen ve göz alıcı bir çiçek isteyen bahçıvanlar için idealdir. Gazanya bitkisi asfalttan yansıyan ısıdan etkilenmeyeceği için bahçenizdeki kaldırım kenarına ya da garaj yoluna ekebilirsiniz.
Gazanya kolaylıkla bir hataya dönüşebilir: Bu süs bitkisi Güney Kaliforniya ve Avustralya’nın bazı kesimlerinde yabani ot olarak görülüyor. Gazanyalarınız arasına yaklaşık 30 cm mesafe bırakın çünkü 25 cm kadar yayılacaklardır ve sıkış tepiş olurlarsa külleme hastalığına yakalanmaları kolaylaşır.
Işık
Gazanya çiçeği tam güneşte gelişir. Sabah veya ikindi gölgesi çiçeklerin günün bir kısmında kapalı kalmasına ve bitkinin sırık gibi uzayıp normal boyunu 15-25 cm geçmesine neden olabilir.
Toprak
Gazanyalar en çok kumlu ve drenajı iyi toprağı sever ama pek çok toprak tipini ve koşulu tolere edecektir.
Su
Gazanya bitkisinin derimsi yaprakları bu çiçeğin kuraklığa direncinin yüksek olduğunu gösterir. Yeniden sulamadan önce toprağın kurumasını bekleyin. Çok fazla sularsanız kökler çürür ve mantar hastalıkları tetiklenir.
Sıcaklık ve Nem
Gazanyalar sıcak ve kuru şartları sever ve benzer şekilde adapte edilmiş Cezayir menekşesi, kozmos, mineçiçeği veya Medine çiçeğiyle uyumludur.
Gübre
Ana vatanı Güney Afrika’nın kayalık uçurumları olan Gazanyalar az verimli topraklarda yetişir. Kompost veya ek gübre gerekmez.
Gazanya Nasıl Budanır?
Gazanyaları peyzajınız için çok yıllık bitki olarak yetiştirecekseniz kışın sonunda ya da ilkbaharın başında budayın. Bitkinin ikinci sezonunda gerekiyorsa yaprakları yerden birkaç cm budayabilirsiniz. Bitkinin çiçek açma süresini uzatmak için ölü gazanya çiçeklerini toplayın.
Gazanya Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?
Normalde dışarıda satılan tohumlardan ya da fidanlıklardaki filizlerden yetiştirilse de gazanyaları sonbaharda tabandan çelik kesip kış boyunca içeride koruyarak da çoğaltabilirsiniz.
- Bitkinin tabanında yeni filizlerin çıktığı kısımlardan birkaç çelik kesin (her birinde üç-beş filiz olsun).
- Onları iyi kalitede saksı toprağıyla dolu saksılara dikin.
- Taban çeliklerini evde aydınlık bir yerde büyütün.
- Çelikleri ilkbaharda dışarı taşıyın.
Gazanya Bitkisinin Tohumdan Yetiştirilmesi
Gazanyalarınızı tohumdan yetiştirecekseniz bölgenizdeki son dondan yaklaşık 10 hafta önce evde filizlendirin. Tohumları ince bir toprak katmanıyla kapatın ve çimlenme ve fide aşamaları süresince nemli tutun. Onları açık havaya alıştırın ve son don görüldükten ortalama iki hafta sonra dışarı ekin.
Zahmetsiz bir çimlenme istiyorsanız gazanya tohumlarını doğrudan bahçeye ekmeyi deneyin. Tüm don tehlikeleri geçtikten sonra tohumları tırmıklanmış toprağın olduğu bir alana serpin. Karanlık çimlenmeyi tetikleyeceğinden tohumların üzerine avcunuzla toprak serpin.
Gazanyanın Saksıya Ekilmesi ve Başka Bir Saksıya Alınması
Gazanyalar güverte veya verandanızdaki saksılarda ışıldayacak, kelebekleri yakından bakmak için kendine çekecek. İsterseniz gazanyaları saksının kenarına ekebilirsiniz böylece sarkma alışkanlıkları saksının kenarlarını yumuşatacaktır.
Drenajı keskin toprak tercihleri sebebiyle kayalık bahçede saksıda veya toprakta yetiştirmek için doğal olarak tercih edilirler. Toprağınız ağırsa gazanyalarınızı yetişme koşulları aynı ve renkleri de tamamlayıcı olan ağaç mineleriyle birlikte saksılara ekebilirsiniz.
Kışı Geçirmek
Gazanya bitkileri kışı evde geçirecek şekilde adapte olabildiği için sonraki büyüme döneminde yeni bitki veya tohum almanıza gerek yoktur. Bu güzel bitkiyi hala çiçek açıyorken sonbaharın sonunda dışarıdan içeriye alabilirsiniz.
Ancak, bu bitki içeriye alındığında çiçek açmayacağı için budayıp serin ve güneşli bir camın önüne koyabilirsiniz. Sadece toprak yüzeyi kuruyunca sulayın. Ev ortamında üreyebileceğinden pamuklu bitler gibi zararlı böceklere karşı bitkilerinizi düzenli olarak kontrol edin.
Sık Görülen Zararlı Böcekler ve Hastalıklar
Gazanyalar çoğunlukla sorunsuzdur ancak toprağı çok nemli olduğunda kökleri ve gövdesi çürüyebilir. Nemli ortamlarda benekler ve külleme hastalığı, kimi zaman da pamuklu bitler sarabilir.
