Yaprakları birbirine sürtüldüğünde alışılmadık bir ses çıkan kış ortancası (Bergenia cordifolia), “zemheri ortancası” ya da “bergenya çiçeği” olarak da bilinir. Uzun ömürlü ve dayanıklı olan bu güzel bitki, geniş, parlak yaprakları ve baharda açan arsız çiçekleriyle bahçıvanların gözdesidir. Kış ortancasının yaprakları ılıman iklimlerde daima yeşil kalır ve sonbahar/kış mevsimlerinde capcanlı, bronz bir renk sergiler. Bu çiçeğin yaprakları hakikaten büyüleyici görünür. Ama onu benzersiz kılan asıl etki, nisan ayı gelip de güneşin hafifçe okşadığı, dimdik duran saplar üzerindeki eşsiz çiçekleriyle güzelliğini saçtığı vakit görülür. Kış ortancasını dikmek ve bölmek için ideal zaman ilkbahardır. Bu çiçeğin iki ila beş yıla kadar tamamen olgunlaştığı bilinmektedir.
Kış Ortancası Bakımı
Kış ortancaları yayılmacı olmamakla birlikte epey coşkulu bitkilerdir ve tamamen ya da kısmen gölge alan bahçenizde bir yer örtücü olmak üzere aheste aheste büyürler. Toprak tipleri, ışık ve nem konusundaki toleransları konusunda geniş bir spektruma sahip olan bu çiçekler büyümeleri için gereken şartlar kusursuz olmadığında dahi solmazlar. Kış ortancaları ekseriyetle az bakım gerektiren çiçekler olmakla beraber biraz ilgi sayesinde çok daha güzel görünmeleri mümkündür: taze bir başlangıç için ilkbaharda ölü yaprakları budayabilir ve daha derli toplu bir görünüm için açtıktan sonra solan çiçekleri koparabilirsiniz.
Gölgelik alanlarda güzelce serpilen çoğu bitki gibi kış ortancası da yapraklara zarar vermeyi seven sümüklü böceklerin ve salyangozların saldırısına uğrayabilir. Bu haşerelerle baş etmenin birkaç yolu vardır. Bunlardan bazıları bira tuzakları, yapışkan/karton tuzaklar ve diyatomik topraktır.
Işık
Kış ortancaları gölge bahçeleri için ideal adaylardır. Kısmen gölgede coşabilen bu çiçekler ağırlıklı olarak gölge alan yerleri de severler. Bununla birlikte, bitkiler ne kadar fazla güneş alırsa o kadar neme ihtiyaç duyarlar.
Toprak
Çoğu bitki gibi kış ortancası da verimli, tınlı toprakta serpilir ve bu durumda, geniş kümeler halinde büyüyebilmek için yayılır. Gelin görün ki, kış ortancası, zamanla bir kat organik gübre ile seyreltebileceğiniz killi toprakta da büyür.
Sulama
Kış ortancası sürekli nemli olmak ister. 7,5 santim kadar malç katmanı ile bitkinizin kök bölgesini nemli tutmasını sağlayabilirsiniz. Ağırlıklı olarak gölgede kalan yerlerde büyüyen bitkiler güneşli yerlerde büyüyenlere kıyasla kuraklığa daha dayanıklıdır.
Isı ve Nem
Kış ortancaları, doğru oranda ışık ve nem aldıkları sürece yazları sıcak ya da serin geçen yerlerde serpilirler. Nemli bölgelere de uyum sağladıkları bilinir. Bu bitkiler soğuk iklimli bölgelerde kışın zarar görmektedir.
Gübre
Kış ortancası az beslenen bir bitkidir ve güzel görünmek için fazladan gübre istemez. Organik madde içeren tınlı toprakta yetiştirildiği zaman ihtiyaç duyduğu tüm besine kavuşmuş olur.
Kış Ortancası Türleri
- Cordifolia “Winter Glow”: Kırmızı saplarından pembe çiçeklerin başlarını uzattığı bu tür 30-40 santim uzunluğa ve 45-60 santim genişliğe sahiptir.
- Cordifolia “Bressingham White”: Bembeyaz çiçekleri sayesinde, geceleri etrafı aydınlatan ve ekseriyetle beyaz çiçeklere ev sahipliği yapan bahçelere (moon garden) ışık saçar.”Winter Glow” türüyle neredeyse aynı boyutlara ulaşan bu tür ondan biraz daha kısadır.
- Cordifolia “Angel Kiss”: En kısa boylu türlerden biridir. 20-25 santim kadar uzayan bu türün genişliği ise 25-30 santime ulaşmaktadır. Beyaz-açık pembe çiçekler açar.
- Cordifolia“Ballawley”: En büyük kış ortancası türü olmaya aday sayılan bu türün boyu 60 santime ulaşırken eninin de 45 santime ulaştığı bilinmektedir. Gülkurusu-kırmızı tonlardaki çiçekleri ve kırmızı renkli sapları ile ünlenmiştir.
- Cordifolia “Solar Flare”: Kenarları sarı olan yeşilimsi, alacalı yaprakları ile en büyüleyici türlerden biridir. Orta boy olan bu tür (uzunluğu 25-40 cm, genişliği yaklaşık 45 cm) morumsu kırmızı renkte çiçekler açar.
Kış Ortancası mı Leopar Bitkisi Mi?
Sarı çiçeklerini saymazsanız leopar bitkisi (Ligularia dentata), kış ortancasına bir hayli benzemektedir. İki bitki de gölgelik alanda serpilmektedir ve ikisinin de parlak, geniş, yuvarlak yaprakları vardır. Bununla birlikte, leopar bitkisi sağlıklı bir şekilde gelişebilmek için kış ortancasından daha fazla neme ve gölgeye ihtiyaç duyar. Bu nedenle, bahçenizde güneş ve gölge arasında geçiş bölgesi niteliğinde bir yer varsa leopar bitkilerinizi gölge alan tarafa koymalısınız.
Budama
Genel olarak kış ortancalarının çok az budanması gerekir. Yazın bitkilerinizin muntazam görünmesi için ölü sapları kesebilirsiniz. Solan çiçekleri bütünüyle koparmanızın ise tomurcuklanma adına pek bir yararı olmaz. Yaprakların nadiren yeşil ve sağlam kalabildiği bölgelerde de lime lime olmuş yaprakların budanması bitkinin derli toplu görünmesini sağlayacaktır.
Kış Ortancasının Çoğaltılması
Yeni kış ortancaları elde etmek onları bölmek kadar kolay bir işlemdir. Tomurcuklanma döngüsüne müdahale etmemek adına bitkilerinizi sonbaharda bölmelisiniz. Bunun için evvela kök yumrusunu kazıp çıkarın. Ardından, bitkinizin bir kısmını fotoğraftaki gibi parmaklarınızla ayırın. Bahçenizde köklü bir değişiklik yaratmak adına en az 5 ila 7 yapraktan oluşan bölümler oluşturun.
Kış Ortancası Tohumdan Nasıl Yetiştirilir?
Bahçenizi çok sayıda kış ortancası ile dolduracak sabra ve çabalama arzusuna sahipseniz bitkinizi tohumdan yetiştirebilirsiniz. Tohumların çimlenmesi için ışık gerekir. Onları temiz bir toprak karışımına nazikçe yerleştirin. 4 ila 6 hafta kadar sürebilecek olan çimlenme sürecini beklerken toprağı nemli ve sıcak tutun.
Kış Ortancasını Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi
Kış ortancası harika bir saksı çiçeğidir. Ona eşlik etmesi için yapraklarıyla etrafa neşe saçan Heuchera cinsi bir bitkiyi ya da Japon eğrelti otunu tercih edebilirsiniz.
Kış ortancası, 30 santim çapında bir saksıda, ticari bir toprak karışımına dikildiği sürece sorunsuzca büyür. Bitkilerinizin saksısını ilkbaharda çiçeklendikten sonra değiştirebilirsiniz. Gerekirse bitkilerin bunalmaması için onları boşluklu olacak şekilde yerleştirebilirsiniz.
Kışlatma
Kış ortancası, sıcak yerlerde kışın açık havada, saksıda hayatta kalabilir. Kış ortancanıza kışın başlarında organik gübre vermelisiniz. Kış ortancalarınızı, üstlerini hasırla ya da kesilmiş yapraklarla kışın dondurucu soğuklarından koruyabilirsiniz. Bu bariyer, yaprakları donma-çözülme döngüsünden de koruyabilir.
Ortanca çiçekleriyle ilgileniyorsanız Ortanca Çiçeği Bakımı konulu bu yazımızı da okumanızı öneririz. evterapisi.com/ortanca-cicegi
