Marul Yetiştirme ve Bakımında Püf Noktalar

Salataların vazgeçilmezlerinden biri sayılan, lezzetli ve çıtır çıtır oluşuyla her damak zevkine hitap eden marul, bitki yetiştiriciliği ile uğraşan kişilerin de gözdesidir. Özellikle de küçük, sarkık biçimli yapraklara ve iştah kabartan, hafif bir tada sahip olan marul türlerinin, gün geçtikçe daha fazla insanın ilgisini çekiyor olmasına şaşmamak gerekir! Birbirinden cazip çok sayıda türü olan bu şahane bitkinin sıcak havalara dayanıklı oluşu da onu bahçede yetiştirmek için harika bir seçenek haline getirir.

Marulun tüm çeşitlerinin ağızda unutulmaz bir tat ve doku bıraktığı söylenebilir. Tohumları çabucak çimlenebilen bu bitki, zamanından önce pek fazla çiçeklenmez. Tadı da son derece hoş, hafif ve iştah açıcıdır. İlk kez sebze yetiştirecek olan kişiler maruldan daha az bakım gerektiren ve ondan daha üretken olan bir bitki bulamazlar. Nitekim marul çok çeşitli büyüme koşullarına adapte olabilir ve siz mahsulünü toplarken yeni yapraklar üretmeye devam eder.

“Buttercrunch” çeşidini de ihtiva eden “Butterhead” adlı marul türünün (Lactuca sativa var. capitata) gevşek fakat bağımsız yaprakları vardır. Boston marulu ve Bibb cinsi marul da bu türün çeşitleri olarak kabul edilir. Boston marulu küçük, yuvarlak ve nispeten daha gevşek bir yapıya sahipken Bibb marulu daha sıkı, ufak ve yumruk büyüklüğünde bir yapıya sahiptir.

Marulun tohumdan büyüyüp olgunlaşması yaklaşık 45 gün sürer. Tohumlar genellikle ilkbaharda ekilir. Bazen mahsul için sonbaharın başlarında, sonlarında ya da kışın başlarında da ekildiği görülür.

Marul Bakımı

Marul, yetiştiricilerini iki ay gibi bir sürede olgun hale gelişi ile sevindiren, az bakım gerektiren bir bitkidir. Domates ve biber gibi yaz sebzelerinin tohumlarını ekmek için havaların ısınmasını beklerken bu güzel bitki, bahçenizi boş bırakmaz. Marulu bitkilerinizi bahçenizde, lale soğanlarınızın ve hercaimenekşelerinizin önünde bir sıra halinde de yetiştirebilirsiniz. İlkbaharda açan çiçeklerin ardından marulunuzun mahsulünü toplayabilir ve bahçenizde, yazın ekilip dikilebilecek diğer konuklar için yer açabilirsiniz.

Tohumları son dondan bir hafta önce ekin. Ardından, 6,5 mm kadar toprakla üstlerini kapatın. Onları nemli tutmaya özen gösterin. Çimlenme yaklaşık bir hafta içinde gerçekleşecektir. Fideleri bahçede 20 cm kadar boşluklu olacak şekilde dikin. Daha sık ve daha bol miktarda mahsul elde etmek için iki haftada bir tohum ekebilirsiniz.

Işık

Marul tam gün güneş aldığında serpilen bir bitkidir. Bitkiler kısmen gölgeye karşı da toleranslıdır. Sıcak iklimlerde, öğleden sonra gölgede kalmaları, bitkilerin erken çiçeklenmesini geciktirebilir.

Toprak

Marul ortalama düzeyde verimli, kısmen kumlu toprak sever. Yoğun killi topraklarda marul çürümeye yenik düşebilir. Bu nedenle, bahçenizdeki toprak da böyle bir yapıya sahipse marulunuzu saksıda yetiştirmeyi düşünebilirsiniz. Kısmen asidik ile nötr arası (6.0-7.0) bir toprak bu bitki için idealdir.

Sulama

Marul bitkilerinizi dikimden mahsul toplama evresine kadar nemli tutmalısınız. Topraktaki ideal nem oranı, suyu sıkılmış bir süngerdekine benzerdir.

Isı ve Nem

Marul için ideal sıcaklık 7-26 santigrat derece arasında seyreden, serinden ılımlıya dönük olan sıcaklıktır. 26 santigrat dereceden yüksek bir sıcaklık, bitkilerin vaktinden önce çiçeklenmesine sebebiyet verir. Bu da, yenilebilir olmalarını engeller. Yaz yüzünü gösterip de en iyi marul mahsulünü elde ettiğinizde ara verin ve sonbaharda ikinci bir mahsul planı hazırlayın.

Gübre

Nitrojen bakımından zengin gübreler marulun yapraklarının daha güzel büyümesini sağlar. Kan unu gübresi gibi tek bileşenli, basit bir gübre tercih edebileceğiniz gibi toprağa bol miktarda organik gübre veya çiftlik gübresi de ekleyebilirsiniz. Bitkilerinizin sağlıklı ve güçlü büyümesi adına onlara pratik bir besin takviyesi vermek istiyorsanız da sebze bahçeleri için formüle edilmiş sıvı gübrelerden yararlanabilirsiniz.

Marul Türleri

• “Buttercrunch”: Son derece gevrek olan bu tür sıcak iklimlere diğer türlerden daha iyi uyum sağlar.
• “Boston”: Orta büyüklükte olan bu türün açık yeşil renkli yaprakları, geniş ve gevşek bir yapı sergiler.
• “Bibb”: Geleneksel türler arasında yer alır ve küçük, derli toplu bir yapı sergiler. Uçları koyu kırmızı olan koyu yeşil yaprakları oldukça ufaktır.
• “Four Seasons” (“Merveille Des Quatres Saisons”): Dıştaki yaprakları kırmızı olan bu marul türünün iç kısmındaki yapraklar pembe ve krem rengidir.

Marul vs. Kıvırcık Marul

Marulun pek çok türü, olgunluğa erişince rozete benzer gevşek bir yapı sergilerken kıvırcık marulun yaprakları, göbek benzeri bir yapıdan fışkırmaz. Kıvırcık marul aynı zamanda biraz daha gevrektir. Kıvırcık marulun tadı hafif olmakla birlikte maruldan biraz daha keskindir. Salatalarınızı zenginleştirmek adına her iki bitkiyi de aynı saksıda yetiştirebilirsiniz.

Mahsul Toplama

Çoğu sebzenin aksine marulun mahsulünü erken toplamak neredeyse imkânsızdır. En ufak yapraklara sahip olan bebek marullar oldukça çıtır çıtır ve lezzetlidir. Bahçenizdeki genç bitkileri inceltirken bu yapraklardan yararlanmayı unutmayın. Bitkiler büyüdükçe yalnızca dış kısımlarındaki yaprakları toplayabilirsiniz. İçteki yaprakların ise büyümesi gerekir. Yine de, marul göbeğinin tamamını da koparmanız mümkündür. Bitkiyi tabanından kesip köklere büyümeleri için hiç dokunmazsanız çok geçmeden yeni yapraklar belirecektir. Bu sayede, bitkinize, daha gür ve sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesi için küçük bir dokunuş yapmış olursunuz.

Marulun mahsulünü, bitkisi vaktinden önce çiçeklenmeden toplamak elzemdir. Vaktinden önce çiçeklenen bitkilerin yaprakları tatsız ve acı olur.

Marul oldukça narindir ve mahsul toplama işleminin ardından çabucak solar. Yapraklarını sabahın ilerleyen saatlerinde çiy kuruyup yok olduğunda ya da akşam vakti toplayabilirsiniz. Bu yaprakları buzdolabınızın sebze çekmecesinde kuru bir şekilde muhafaza etmeli ve imkânınız varsa çekmecenizi yüksek nem seviyesine ayarlamalısınız. Marulunuzu buzdolabında, etilen üreten elma vb. ürünlerden uzağa koymalısınız; zira bu durum yaprakların daha çabuk solmasına ve çürümesine neden olur.

Marulu Saksıda Yetiştirme

Marul derli toplu duran bir bitkidir ve kök sistemi sığdır. Bu da onu harika bir saksı bitkisi yapar. Bitkinizi saksıda büyütmek aynı zamanda toprakta büyüyen sümüklü böcek ve salyangoz istilalarının önüne geçmenize yardımcı olur. Marul diğer bitkilerle aynı saksıya dikildiğinde şaşırtıcı bir şekilde iyi uyum sergiler. Onu latinçiçeği, hercaimenekşesi ve aynısefa çiçeği gibi serin havalara ayak uydurabilen, yenilebilir çiçekler üreten bitkilerle birlikte yetiştirebilirsiniz. Bu sayede, haftalarca mahsul elde etmenizi sağlayan şahane bir ilkbahar şöleni yaratmış olursunuz.

Marulunuzu saksıda satın aldıysanız bitkiler arasında yaklaşık 10 santimlik boşluk olacak şekilde yeni bir saksıya dikebilirsiniz. Bitkiler saksıda böyle yakın durmayı sorun etmezler. Böylece, ot konusunda herhangi bir yarışa da girmemiş olurlar. Drenajın iyi olduğundan emin olmak için bahçe ya da tarım toprağından ziyade hafif bir toprak karışımı kullanmanızda yarar vardır. Bitkileri muhtemelen yeni bir saksıya almanız gerekmez. Kalabalıklaşmaya başlarlarsa mahsulünüzü toplayıp yeni bir dikim daha yapabilirsiniz.

Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar

Sukulent yapısına sahip, çabuk büyüyen marul yapraklarının kâbusu genellikle sümüklü böcekler ve bitlerdir. Elle ayıklama, tuzak yerleştirme ya da su püskürtme gibi geleneksel yöntemlerle sümüklü böcekleri kontrol altına alabilirsiniz.