Menekşe çiçeğinin 500’den fazla tür bulunmaktadır. Hepsinin kendine ait bir yüzü olduğu söylenir. Hep birlikte menekşe olarak bilinirler ancak genellikle hercai menekşe (Viola x wittrockiana), sarı hercai menekşe (Viola tricolor) veya menekşe (Viola sorolia ve diğerleri) olarak adlandırılırlar.
Menekşe ailesinde gökkuşağının her tonunda hem saf türler hem de yüzlerce melez tür ve kültür türü bulunmaktadır.
Bahçe bitkisi olarak yetiştirilen hızlı büyüyen türleri çoğunlukla küçük çiçekli tek yıllık ya da kısa ömürlü çok yıllık olanlardır. Çoğu kendi kendine çoğaldığı için yıllarca keyfini çıkarabilirsiniz.
Menekşeler yenebilen çiçeklerdir, garnitür ve salata malzemesi olarak kullanılabilir. Şekerleme haline getirilerek donmuş bir efekt verilebilir veya kek ya da diğer şekerlemeleri süslemek için kullanılabilir.
Menekşeler esas olarak serin mevsimde çiçek veren bitkilerdir: Soğuk iklimlerde sezonun başı ve sonu ideal zamanlardır, sıcak bölgelerde ise kış boyunca çiçek açmaya devam ederler.
Menekşelerin ekim zamanı yaşadığınız bölgenin iklimine göre değişiklik gösterir. Soğuk iklimlerde, genellikle ilkbaharda ekilir, kışın don olmayan iklimlerde sonbaharda da ekilebilir.
Menekşe Bakımı
Menekşeler genellikle fidanlıklarda soğuk iklimlerde ilkbaharda, sıcak bölgelerde ise yazın sonunda satılan ilk filizlerdir. Bol tomurcuklu ve sağlıklı olanları seçin.
Üst üste büyüme alışkanlığı olan menekşeler arasında yaklaşık 15-20 cm boşluk bırakılmalıdır. Sarkan veya yayılan türler birbirinden 25-30 cm aralıklarla dikilebilir. Menekşeler tohumlar ekildikten sonra yaklaşık 12-14 hafta içinde çiçek açmaya başlar.
Sarı hercai menekşe türleri mini çiçekli hercai menekşe türünden iki hafta daha erken çiçek açarken ‘Penny’ ve ‘Sorbet menekşeler çimlendikten sonra dokuz ila on hafta içinde çiçek açar. Bu bitkiler sürekli çiçek açar ancak ölü çiçekler toplandığında daha bol çiçek verir. Menekşeler yazın en sıcak aylarında uyku haline geçer ya da ölür.
Dışarıda tümseğe ekilmiş bitkiler yol kenarına ya da bahçe sınırını çizmek için ekilebilecek harika bir kenar bitkisidir. Menekşeler, ormanlık alanlarda kaya duvarlardaki oyukları doldurduğunda kendilerini evlerinde hissederler.
Onları, aslanağzı, nergis ve Karanfil gibi soğuk iklim seven çiçeklerle kombinleyebilirsiniz. Menekşeleri lale ve nergis gibi ilkbaharda çiçek açan soğanların arasına ekerek bu soğanlı bitkiler solduğunda aradaki boşluğu kapatabilirsiniz.
Boyutu, sıkışma alışkanlığı ve uzun çiçek açma dönemi sebebiyle menekşelerden mükemmel bir saksı bitkisi olur. Sarkan türler sarkan sepetler içinde, saksı ve uzun cam önü saksılarının kenarlarından aşağı taşarak harika bir görünüm oluşturur.
Işık
Menekşeler tam güneşi sever ama yaydığı ısı onlara iyi gelmez. Serin ilkbahar havasında güneşte kalmaları sorun olmaz ancak yazın dikerken öğleden sonraki en sıcak saatlerde bir miktar gölgede kalabilecekleri bir yer seçin.
Toprak
Hercai menekşe veya diğer menekşe türleri, en iyi turbalı saksı toprağı karışımı veya yüksek miktarda organik maddeyle modifiye edilmiş bahçe toprağı karışımı gibi humuslu ve nemli topraklarda yetişir. Menekşeler hafif asidik toprağı sever, turba yosunu bahçe toprağını hafif asidik hale getirmeyi sağlayan bir toprak katkı maddesidir.
Su
Düzenli sulayın ancak su vermeden önce toprağın kurumasını bekleyin. Bir miktar kuraklığı tolere edebilirler ancak düzenli olarak sulandıklarında en fazla çiçek açarlar.
Sıcaklık ve Nem
Menekşeler ilkbaharın başındaki serin havaya bayılır, 4-21 Santigrat derece ılıman havalarda yetişir. Malçlama ve sulama ile yüksek sıcaklığın yarattığı sıkıntıyı azaltabilirsiniz.
Uygun bakımla menekşeler yaz boyunca çiçek açabilir ve çoğu sonbaharda yeniden açacaktır. Özellikle sıcak, güney iklimlerinde, yazın sökülüp yerine başka bir çiçek ekebilir, sonbaharda serin hava geldiğince yeniden ekilebilir.
Gübre
Toprağa yavaş salınımlı bir gübre karıştırın. İlkbaharda gübreleyin, sonbaharda da çiçek açması için yazın sonunda tekrar gübreleyin.
Budama
Daha fazla ve uzun süre çiçek açması için solmuş ölü çiçekleri çiçeğin sapının dibinden kopararak temizleyin. Uzun ince veya aşırı uzayan bitkileri 7-10 cm kalacak şekilde budayabilirsiniz.
Menekşe Çiçeğinin Tohumdan Yetiştirilmesi
Menekşenin tohumdan yetiştirilmesi oldukça kolaydır. Bahçenizin her bir yanına kendi kendine zevkle yayılacaktır ancak bu kendi kendine yetişen bitkiler soğuk iklimlerde mevsimin sonuna kadar çiçek açmayabilir.
Çiçeğinizi içeride kendiniz ekmek isterseniz oldukça basittir. Tohumu filizlendirdikten 8 ila 12 hafta sonra başka bir yere ekebilirsiniz. Olgun menekşeler zaman zaman dondurucu sıcaklıklara dayanabilir ancak yeni fideler dona maruz kalırsa hasar görebilir. Sıcak iklimlerde yaşayan bahçıvanlar, tohumlarını yazın ortasında çimlendirmeye başlamalıdır.
- Küçük saksı veya kaplara üst kenarın yaklaşık 0,6 cm (1/4 inç) altına kadar steril saksı toprağı karışımı doldurun. Her bir hücre veya saksıya iki veya üç tohum serpiştirin ve üzerlerini daha nemli bir saksı toprağı karışımıyla hafifçe kapatın. Not: Menekşelerin çimlenmesi için karanlığa ihtiyacı vardır, bu yüzden tohumların üstünü tamamen kapatın.
- Sıcak bir yere (18-21 Santigrat derece) koyun ve nemli tutun. Buzdolabının üstü iyi bir yerdir. Tohumlar 10-14 gün içinde çimlenmeye başlayacaktır. Tohumlar filizlendikten sonra güneş alan bir camın önüne götürün ya da bitki yetiştirme ışığının altına yerleştirin.
- İlk gerçek yapraklar görünmeye başladıktan sonra saksı veya hücre içinde sadece en güçlü görünen tohumu bırakmanız gerekir, bu nedenle diğerlerini toprak hizasından koparın veya kesin. Bu noktada, 12-15 Santigrat derece sıcaklık uygundur. Filizlerinizi iyi dengelenmiş, suda çözünen bir gübreyle beslemeye başlayabilirsiniz.
- Sıcaklık ve hava şartları dışarıya taşımak için uygun hale geldiğinde filizleri 10 ila 14 gün boyunca gitgide daha uzun sürelerle dışarıda bekleterek “alıştırmaya” başlayın. Bir veya iki saat güneşlendirerek başlayın ve bunun süresini yavaş yavaş artırın. Alıştırma dönemi boyunca toprağı nemli tutun.
- Filizler tüm gün dışarıda kalmaya alıştıktan sonra bahçedeki ya da dışarıdaki saksıdaki kalıcı yerlerine dikebilirsiniz.
Tohumları doğrudan bahçede de yetiştirebilirsiniz, büyüme döneminin uzun olduğu bölgeler bu iş için en uygun yerlerdir. Dikim alanını toprağa organik madde ilave edip, toprağı gevşeterek hazırlayın ve tohumları serpin.
Üzerlerini yaklaşık 0,6 cm kalınlığında toprakla örtün ve iyice sulayın. Tohum yatağını nemli tutun. Filizler geliştikçe aralarında 15-20 cm boşluk bırakarak seyreltin, fazla filizleri başka yerlere taşıyabilirsiniz.
Yaygın Zararlılar ve Bitki Hastalıkları
Kurşuni küf oluşmaması için bitkilerinizi serin ve ıslak koşullarda bırakmayın. Menekşelerinizin bol güneş ışığı almasını ve hava sirkülasyonunun iyi olmasını sağlayın. Yaprak bitleri olduğunu fark ederseniz bitkilerinizi tazyikli suyla yıkayın, sorun daha ciddiyse böcek öldürücü sabun uygulayın.
Menekşe Bitkisinin Çiçek Açması
Menekşeler kolay çiçek açar, en sıcak haftalar dışında ilkbahar ve yaz boyu çoğunlukla çiçek verir. Bitkilerinizin çiçek açmaya devam etmesi için ölü bitkileri temizleyin, büyüme mevsimi boyunca ayda bir kez hafif gübre verin, sonbaharda çiçek açmaya hazır hale gelmeleri için yazın sonunda bitkinizi budayın.
Menekşe Bitkisinde Sık Görülen Sorunlar
Menekşeler genellikle bahçenizde en kolay yetiştirebileceğiniz bitkilerden biridir ancak zaman zaman çok sıkıntı yaşamadan çözebileceğiniz ufak sorunlar olabilir.
Yaprakların Üzerinde Kahverengi Lekeler Olması
Menekşelerde yapraklarda beneklenme veya antraknoz gibi bazı mantar hastalıkları görülebilir. Tüm bu sorunları etkilenen yaprakları temiz bir budama makasıyla keserek ve menekşe bitkisine mantar ilacı uygulayarak çözebilirsiniz.
Yaprakların ve Çiçeklerin Dökülmesi
Bunun pek çok sebebi olabilir: bitkiyi çok veya az sulamak ya da bitkinin çok sıkışık olması gibi. Sorunun kaynağını tespit ettikten sonra sorunları kolayca çözebilirsiniz. Sorun sulama kaynaklıysa sulamadan önce parmağınızı toprağa batırarak çok kuru ya da çok nemli olup olmadığına bakın, ona göre sulayın.
Menekşelerin nefes almaya ihtiyacı varsa bitkiler arasında daha fazla boşluk bırakarak dikin.
Menekşeler Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Menekşenin Bakımı Kolay mıdır?
Evet! Güzel çiçek açabilmeleri için sadece doğru miktarda güneş ışığı almaları ve ölü çiçeklerin toplanması gerekir.
Menekşeler Ne Kadar Hızlı Büyür?
Çok hızlı. Menekşeler tohumlar ekildikten 12 ila 14 hafta sonra çiçek açar.
Menekşeler Evde Yetişir mi?
Evet. Saksı içine dikilen menekşeler evinize renk katacak mükemmel çok yıllık bitkilerdir.
Menekşeler hakkında diğer yazılarımızı da okumanızı öneririz.
Büyük Cezayir Menekşesi Bakımı Nasıl Yapılır?
Afrika Menekşesi Bakımı Nasıl Yapılır?
