Evde veya Bahçede Okaliptus Yetiştirme

Okaliptusun (Eucalyptus cinerea) koalaların en sevdiği yiyecek olduğunu duymuş olmalısınız. Her dem yeşil kalan bu ağacın boyu, doğal habitatı olan Avustralya’da 18 metreye veya çok daha yükseğe çıkabilir. Bahçede yetiştirildiğinde ise bu bitki ufak boyutlara ulaşır ve boyu genellikle ancak 15-25 santimetre civarına çıkabilir. Bu bitkinin ufak dallarının üzerinde kırmızımsı kahverengi bir kabuk göze çarpar.  Okaliptusun mavi-yeşil tonlar barındıran gümüş rengi yaprakları ezildiğinde bitkinin karakteristik, mentolümsü kokusu açığa çıkar. Okaliptus ağaçları için ideal dikim zamanı ilkbahardır. Oldukça hızlı büyüyen bu ağaçlar yılda 60-90 santimetre kadar uzayabilirler. Okaliptusun kabuğunun, yapraklarının ve özünün hem insanlar hem de hayvanlar için zehirli olduğu unutulmamalıdır.

Okaliptus Nasıl Dikilir?

Dikim İçin İdeal Zaman

Okaliptusu tohumdan yetiştirmeye ilkbaharda beklenen son don tarihinden 10 ila 12 hafta önce ve kapalı ortamda başlayabilirsiniz. Şayet bitkinizi bir seradan satın aldıysanız da onu ilkbaharda don tehlikesi geçtikten sonra bahçenize dikebilirsiniz.

İdeal Yer Seçimi

Bolca güneş alan ve toprağı iyi drene edilmiş olan bir dikim yeri belirleyin. Buna ek olarak, ağacınızın ulaşacağı nihai boyutları ve ne kadar alana yayılacağını da hesaba katarak onun için yeterli olacak bir alan seçtiğinizden emin olmalısınız. Genç okaliptus ağacınızın etrafında güneşini engelleyebilecek ağaçlara ve çalılara yer vermemelisiniz. Yeterli derecede ışık aldığı sürece bu bitki ev ortamında bir saksıda da büyüyebilir.

Yerleştirme, Derinlik ve Destekleme

Şayet birden fazla sayıda okaliptus ağacı dikmeyi planlıyorsanız ağaçlarınızı, aralarında minimum 2,5 metre boşluk kalacak şekilde yerleştirmelisiniz. Onları, seradaki ile aynı derinlikte dikmelisiniz. Bu ağaçlar genellikle üzerlerinde büyüyecekleri kazık, direk vb. destekleyici bir yapıya ihtiyaç duymazlar.

Okaliptus Bitkisi Bakımı

Işık

Okaliptus bolca ışık sever. Bu nedenle, bitkinizi bahçenizin günde en az altı saat boyunca doğrudan güneş ışığı alan bir bölümüne dikmelisiniz. Ev ortamında bakılan okaliptus bitkileri de tercihen güney cepheli, aydınlık bir pencerenin yakınına konmalıdır.

Toprak

Okaliptus çoğu toprak tipini tolere edebilir; fakat toprağının iyi drene edilmiş olması şarttır. Saksıda yetişen okaliptusların da iyi drene edilmiş bir toprak karışımına dikilmeleri gerekir. Kısmen asidik ile nötr arasında bir değere sahip olan toprak pH’ı bu bitkiler için idealdir.

Sulama

Okaliptus toprağına iyice yerleşip geliştikten sonra kuraklığa karşı kısmen tolerans gösterebilir. Bununla birlikte, uzun süre için kuru bırakılmayı hiç sevmez ve böyle yapılırsa yapraklarını ya da dallarını dökebilir. Bu konuda faydalı olabilecek en yaygın ipucu, bitkinizi, parmağınızı toprağa sapladığınızda parmak ucunuzda kuruluk hissettiğiniz zaman sulamaktır. Şayet son zamanlarda bulunduğunuz bölgeye yağmur yağmadıysa ve okaliptusunuza saksıda bakıyorsanız bu işlemi muhtemelen haftada bir gerçekleştirmeniz gerekir.

Isı ve Nem

Okaliptus aşağı yukarı 18-23 santigrat derece arasında seyreden ılıman havaları tercih eder. Nem seviyesinin ortalama olması bu bitki için idealdir. 10 santigrat dereceden düşük sıcaklıklara uzun vadede dayanıklılık gösteremez. Dolayısıyla, bitkinizi saksıda yetiştiriyorsanız serin havalar yaklaştığında onu içeri taşımalısınız.

Gübre

Şayet bitkinizi bahçenizdeki toprağa diktiyseniz gübreye muhtemelen ihtiyaç duymayacaktır bile. Ne var ki, saksı bitkileri besinleri daha hızlı tüketirler. Bu nedenle, onlara büyüme dönemleri boyunca etiket talimatlarını izleyerek nitrojen oranı düşük olan bir ev bitkisi gübresi vermelisiniz.

Okaliptus Türleri

Eucalyptus cinerea’ya ek olarak yüzlerce okaliptus türü bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir:

• Eucalyptus globulus:“Mavi okaliptus” olarak da bilinen bu türün kabuğu pürüzsüzdür ve çok çeşitli şartlara adapte olarak büyüyebilir.
• Eucalyptus gunnii: Yaygın olarak “Cider gum (küçük-orta boylu okaliptus)” olarak bilinen bu tür diğer okaliptus türlerine kıyasla soğuğa daha dayanıklıdır.
• Eucalyptus platypus: Genellikle “Moort” adıyla bilinen bu tür yoğun topraklara, soğuğa ve kuraklığa karşı toleranslı ve epey dayanıklı olan bir türdür.

Mahsul Toplama

Çarpıcı güzelliğinin yanı sıra okaliptusun mahsulü çeşitli şekillerde kullanılmak üzere toplanabilir. Olgun yaprakları ve dalları toplamak için büyüme döneminin sonlarına kadar beklemelisiniz. Yalnızca yapraklarını kullanmak istiyorsanız onları budama makasınızla ya da direkt elinizle koparabilirsiniz. Ardından, yaprakları bir rulo havlunun üzerine koyup hava yolu ile kurutabilir veya doğrudan ışık almayan, serin bir yere koyabileceğiniz bir bitki kurutucu raftan da yararlanabilirsiniz. Yapraklar biraz kösele gibi ya da gevrek olana kadar bekleyip ardından onları kapaklarını sıkıca kapatacağınız cam kavanozlarda muhafaza edebilirsiniz. Kurutulmuş yaprakları çaylarda ya da aroma katmak istediğiniz diğer içeceklerde kullanabilirsiniz.

Şayet bitkinizin dallarını dekorasyon amaçlı kullanmak istiyorsanız onları muhafaza etmenin en iyi yollarından biri gliserin kullanmaktır. Bunun için, evvela, istediğiniz uzunlukta bir dalı budayın. Ardından, tüm okaliptus dalınızın rahatlıkla sığabileceği, geniş bir saksı belirleyin. Ayrı bir saksıda bir ölçek gliserini iki ölçek kaynar su ile karıştırın ve soğumaya bırakın.

Soğuyan karışımın bir kısmını geniş saksıya döküp okaliptus dalının kesik ucunu, bu karışıma 7,5 santimetre kadar batacak şekilde daldırın. Saksıyı serin ve karanlık bir yere koyup dalı haftada bir defa kontrol edin. Uygun seviyeyi yakalamak adına gerekirse karışımdan biraz daha ekleyin. Dalın kuruması iki ila altı haftayı bulabilir. Yaprakların rengi yeşilden mora ya da gümüş rengine döner ve yumuşak, pürüzsüz bir dokuya kavuşurlar. Dalı kuruduktan sonra saksıdan çıkarıp kullanmadan iki-üç gün önce baş aşağı asın.

Okaliptus Saksıda Nasıl Yetiştirilir?

Okaliptus bitkileri genellikle dayanıklılık kuşaklarının dışındaki bölgelerde açık havada, saksıda yetiştirilirler. Bu sayede, bitki yetiştiricileri havalar soğuduğunda bitkilerini evlerine taşıyarak soğuktan korunmalarını sağlayabilirler. Ne var ki, çoğu bitki yetiştiricisi saksıda bakılan okaliptusları tek yıllık bitkiler olarak yetiştirmeyi, çabucak büyümeleri nedeniyle her yıl yeni okaliptus bitkileri dikmeyi tercih ederler. Böylece, okaliptuslarına evlerinde, bahçelerinde ve verandalarında sorunsuzca bakabilirler.

Bu bitkiler köklerine dokunulmasından pek hoşlanmazlar. Bu nedenle, saksı değişimi ile uğraşmamak için doğrudan geniş bir saksıyla işe girişmenizde yarar vardır. 19 litrelik bir saksı ideal olacaktır. Sırsız/verniklenmemiş kil (toprak) saksılar fazla nemi duvarlarından buharlaştırarak attıkları için avantajlıyken plastik saksılar da her yere rahatça taşınabilecek kadar hafiftir. Seçiminiz hangi malzemeden yana olursa olsun geniş drenaj delikleri olan bir saksı tercih etmeli ve çabuk drene edilen, kaliteli bir toprak karışımı kullanmalısınız.

Budama

Okaliptus ağaçlarının genellikle pek fazla budanmaları gerekmez. Bununla birlikte, bitkinizin büyüleyici görünümünü korumak için fazla büyümüş olan, kırık ya da biçimsiz dallarını budayabilirsiniz. Bunun için en ideal zaman yaz aylarıdır; fakat aşırı nemli havalarda budama yapmaktan da kaçınmalısınız.

Okaliptusun Çoğaltılması

Okaliptus ağaçları en çok satın alınan tohumlardan ya da sera bitkilerinden yetiştirilmektedir. Ev bahçelerindeki ağaçlar pek fazla çiçeklenmez ve kendi tohumlarını üretmezler. Kesme yöntemiyle çoğaltılmaları da mümkündür; ancak bu işlem her zaman başarı ile sonuçlanmaz. Yine de, bu, özellikle de okaliptusların seralarda nadiren bulunduğunu göz önünde bulunduracak olursanız yeni bir bitki elde etmenin hesaplı ve elverişli bir yoludur. Kesme yöntemiyle çoğaltım yapmak için en uygun zaman ağacın 2 ila 12 aylık olduğu zamanlardır; zira olgun sapları köklendirmek bir hayli zordur. Bitkinizin saplarını yazın sonlarına doğru kesmeye çalışın. İşte, bu yöntemle bitkinizi çoğaltmanız için takip etmeniz gereken adımlar:

1. Üç ölçek gübrelenmiş ağaç kabuğu ve bir ölçek perlit karışımı ile dolu küçük bir saksı hazırlayın. Ardından, saksınızın boyutlarına göre etiket talimatlarını izleyerek yavaş salınımlı bir gübre ekleyin. Toprak karışımını nemlendirin.
2. Yaklaşık 12 santimetre uzunluktaki, dört ila sekiz yaprağı olan bir sapı temiz bir budama makası ile kesin. Yaprak düğümünün hemen üstünden kesmeniz yeterli olacaktır.
3. Kestiğiniz kısmın alt yarısındaki yaprakları koparın.
4. Kesik ucu bir köklendirme hormonuna batırın ve toprak karışımına, hemen hemen yaprakların olduğu yere kadar dikin.
5. Saksınızı, sıcaklığı 21 santigrat derece civarında olan bir odaya, parlak, dolaylı ışık alacağı şekilde yerleştirin. Toprağının az da olsa nemli kaldığından emin olun.
6. Kökler yaklaşık bir ay içerisinde oluşmaya başlayacaktır. Bu noktada, yeni bitkiyi güneşli bir yere alıp sulamayı yavaş yavaş azaltabilirsiniz. Hava yeterince ılıman olduğunda bitkinizi bahçeye dikmeden evvel derece derece uzaması için dışarı taşıyın.

Tohumdan Yetiştirme

Tohumların ekimden evvel iki ay boyunca buzdolabında soğutulması gerekmektedir. Tohumlarınızı evde, yaşadığınız bölgede beklenen son don tarihinden takriben 10 ila 12 hafta önce, kışın sonlarına doğru ekmelisiniz. Evvela, köklere dokunmamak adına çok geçmeden toprağa doğrudan dikim yapmanıza olanak verebilecek, turbadan yapılan saksıları tohum ekimi için özel olarak hazırlanan bir toprak karışımı ile doldurun.

Tohumları toprak karışımının en üstüne, üzerlerini çok hafif kapatarak ekin. Saksıları dolaylı ve parlak ışık alan, ılıman bir yere koyun. Toprak karışımını nemli tutun; fakat sırılsıklam hale gelmesini önlemek için bu işlemi ona hafifçe su püskürterek gerçekleştirin. Tohumlar iki-üç hafta içinde çimlenecektir. Fideler yaklaşık 15 santimetre uzunluğa erişince dışarıya taşınmak üzere hazır hale gelebilirler.

Kışlatma

Okaliptus bitkinize dayanıklılık kuşaklarını kapsamayan bir bölgede ve saksıda bakıyorsanız kışı atlatabilmesi için havalar soğuduğunda onu içeriye almalısınız. Bitkinizi, yapraklarına zarar verebilecek ya da onları tamamen öldürebilecek olan dona kesinlikle maruz bırakmamalısınız. Onu kışın en aydınlık, tercihen de güney cepheli pencerenizin yanına koymalısınız. Bitkinize bu dönemde gübre vermemeli, sulamayı da biraz azaltmalısınız.

Yaygın Görülen Haşereler

Okaliptus belli başlı haşerelere ve hastalıklara yakalanmaması bakımından epey şanslıdır.  Ne var ki, özellikle stres altındaki bitkilerde, okaliptus teke böceklerine rastlamanız mümkündür. Kabukta açılan delikler, bitkiden sızan öz ve yaprakların renk değiştirmesi ya da solması istilanın en yaygın belirtileridir. Bitkinizin böceklenen kısmını derhal koparmalısınız; zira böcek ilaçları teke böceklerini defetmede etkili değildir.

Sıkça Sorulan Sorular

Okaliptus Bakımı Kolay mıdır?

Okaliptus, doğal habitatı dışında kalan bölgelerde yetiştirilmesi meşakkatli olan bir bitkidir. Yine de, yeterli güneş ışığı ve ısı ile serpilerek büyüyebilir.

Okaliptus Ne Kadar Hızlı Büyür?

Okaliptus çabucak büyüyen bir bitkidir ve yılda 60-90 santimetre kadar uzayabilir.

Okaliptus Evde Yetiştirilebilir mi?

Bolca ışık alan bir pencereniz ve geniş bir saksınız varsa evde okaliptus yetiştirmeniz pekâlâ mümkündür. Ne var ki, bu bitki en çok açık havada, tam gün güneş aldığında coşar.