Orkide grubunda yüzlerce cins ve binlerce tür orkide vardır ancak çoğu insan orkide ile Phalaenopsis cinsiyle tanışır çünkü bu cins bu bitkinin bakımına yeni başlayanlar için özellikle idealdir.
Kalın yaprakları, zarif ve kemer şeklinde dizilen çiçekleriyle orkideler pek çok tasarım dergisinde sehpaları süsleyen bitkilerdir.
Phalaenopsis orkideleri değerli bitkilerdir. Bakımları zahmetli değildir ve doğru şartlar sağlandığında aylarca çiçek açarlar.
Phalaenopsis Orkide Çiçeği Bakımı
Phalaenopsis orkideleri, soğuğa dayanıklılık bakımından direncini korur, sıcak ve nemli koşullarda dışarıda yetiştirilebilir. Ancak toprak çamurumsu olmamalıdır. Ayrıca gölge alan ve ışığın çok parlak olmadığı (doğrudan güneş ışınının vurmadığı) yere dikilmelidir.
Bu bitkiler daha çok dışarıda saksı içinde yetiştirilir ve düzgün gelişebilmeleri için nem, sıcaklık, ışık ve hava akımı dengesinin iyi bir şekilde sağlanması gerekir. Ömürleri uzun olan çiçekleri kemer şeklini alan dallar üzerinde tutularak başarılı bir şekilde açar.
Çok dallı bir tek sapta 20’den fazla çiçek bulunabilir ve her bir çiçek haftalarca canlı kalabilir.
Işık
Phalaenopsis bitkisinin iyi ışık alması gerekir ancak güneş ışınları asla doğrudan üzerlerine vurmamalıdır yoksa yaprakları kuruyabilir. Eşit büyüme sağlamak için bitkiyi arada bir çevirin
Phalaenopsis bitkisi loş ışığı tolere edebilir ve doğu yönüne bakan bir pencerede veya gölge alan güney veya batıya bakan yerlerde yaşar. Bitkiden yaklaşık 30 cm uzağa yerleştirilmiş yetiştirme ışığı altında da yaşarlar.
Güzel yetişen bir bitkinin yapraklarının üst kısmı koyu yeşil renkte olacak, alt kısımlarda ise kırmızı veya bordo renkte çizgiler olacaktır.
Toprak
Doğal koşullarında ay orkideleri epifit formunda ağaçlar üzerinde yetişir; epifit, konak bitkiye ihtiyaç duyan bir bitki türüdür. Normal toprağa değil, köknar ağacı kabuğu, sekoya kabuğu veya Monteri çamı kabuğu parçaları gibi konak ağaçtan gelen ve bitkiye konak ağaç üzerindeymiş gibi hissettirecek saksı karışımına ihtiyaç duyarlar.
Çoğu ağaç kabuğu saklı karışımı iş görür. Ayrıca, perlit, sfagnum yosunu, odun kömürü veya Hindistan cevizi kabuğu parçaları ekleyerek daha iyi su tutmasını sağlayabilirsiniz.
Bunun yerine orkideler için özel olarak hazırlanmış hazır satılan saksı karışımları da alabilirsiniz. Hangi saksı karışımını kullanırsanız kullanın kök sistemi için bol hava akımı sağlandığından emin olun. Epifitler, esinti ve rüzgâra alışkındır ve yokluğunu pek sevmez.
Su
Phalaenopsis orkideleri, monopodial özelliktedir. Yani tek ana gövdeden sürgün verirler. Simpodiyal orkidelerde bulunan büyük su depolama kapasitesine sahip yalancı soğanlar onlarda bulunmaz ancak yaprakları bir miktar su depolayabilir. Dolayısıyla bu bitkinin kuraklığa karşı tolerasyonu azdır.
Büyüme döneminde bitkiyi haftada bir kez veya açıktaki kökleri gümüşi beyaza dönüştüğünde sulayın. Sabah sulayın ve saksı içindeki toprağı hafif nemli tutmaya çalışın. Çiçek açma döneminde sulama sıklığını iki haftada bire düşürebilirsiniz. Bitkinin gövdesinin etrafında su kalmamasına dikkat edin. Aksi halde yeni yapraklar çürür ve bitki ölür.
Sıcaklık ve Nem
Phalaenopsis orkideleri sıcak ortamları seven en bitkileri olarak değerlendirilir. Aktif gelişme döneminde 24 – 29°C aralığındaki sıcaklıkları severler ancak 18 – 21°C normal ev sıcaklığına uyum sağlarlar.
Sıcaklık ne kadar yüksekse bitkinin nem ihtiyacı da o kadar artar. Tüm orkidelerde, nem ve sıcaklık arttıkça çürüme, mantar ve diğer hastalıkları engellemek için daha fazla türbülanslı hava akımı ihtiyacı doğar.
Başarılı orkide yetiştiricilerinin çoğu orkidelerini yetiştirdikleri odalara tavan pervanesi veya sürekli çalışan sabit vantilatörler bulundurmaktadır.
Bu bitkiler aynı zamanda gece ve gündüz sıcaklıkları arasında makul bir fark olmasını tercih eder. Çiçeklenmenin başlayabilmesi için bitkinin 12°C seviyesinde serin birkaç gece geçirmesi gerekir. Bu bitkiler bu sıcaklık farkı olmadan düzgün çiçek açamaz.
Gübre
Büyüme döneminde, her hafta hafif bir orkide gübresi verin (yetiştiricilerin de dediği gibi ‘haftada bir hafif’). Kış aylarında ve çiçek açma döneminde gübrelemeyi ayda bire düşürün. Bazı yetiştiriciler, çiçeklenmeyi artırmak için eylül veya ekim aylarında çiçek gübresi verirler.
Phalaenopsis Orkide Nasıl Çoğaltılır?
Orkideler tohumdan çoğaltılır ancak bu süreç çok uzun olabilir. Bu bitkiden periyodik olarak keiki olarak bilinen “bebek” orkideler çıkar. Bunlar ana bitkinin birebir aynısıdır ve genellikle eski veya yeni çiçek dalında çıkar.
Keiki bir yaşına ulaşınca onu ana bitkiden ayırıp ayrı bir saksıya ekebilirsiniz. Keiki, iki veya üç yaprak verdikten ve kök saldıktan sonra (yaklaşık 7-8 cm uzunlukta) hazır demektir.
Phalaenopsis Orkide Türleri
Phalaenopsis orkidelerinin yaklaşık 60 türü vardır. Bu bitkiler çok fazla melezleşmiştir ve düz klasik beyaz melez ay orkidesinden sarı ve şeker pembesi renginde çiçekleri olan mücevher görünümlü minyatürlere kadar binlerce melez bulunur. Yeni melezler de oluşmaya devam ediyor.
Saksıda Yetiştirmek
Phalaenopsis, çoğu orkide saksı ortamında yetişebilir. Phalaenopsis orkidesini çiçek açma dönemi sona edikten sonra ilkbaharda başka bir saksıya alabilirsiniz. Yetişkin Phalaenopsis orkidesinin genellikle iki yıl ya da daha uzun bir süre saksının değiştirilmesine gerek yoktur.
Sera tipi ortamlarda tavandan sarkan sepetler veya pano üzerine yerleştirilerek de yetiştirilebilir. Tüm epifitlerde (yüzeyler üzerinde yetişen orkideler) olduğu gibi serbest drenajlı saksılara ekilmelidir.
Sık Görülen Zararlı Böcekler/Hastalıklar
Phalaenopsis orkidelerinde ciddi böcek veya hastalık sorunları görülmez ancak arada sırada kabuklu, pamuklu bitler, sümüklüböcek ve salyangozlar gibi zararlı böcekler görülür.
Bu bitkilerin ayrıca kök ve gövdeleri çürümeye yatkındır ve genellikle toprakları çamurumsu yapıda aşırı sulu olduğunda oluşur. Orkidelerde tomurcukların çiçek açmadan düşmesine neden olan ‘bud blast’ hastalığı görülebilmektedir. Bu durum sıcaklık, nem veya gübrede ani değişiklikler olduğunda gerçekleşebilmektedir.
