Süs Lahanası Yetiştirmenin Püf Noktaları

Süs lahanası (Brassica oleracea), diğer lahana türlerine nazaran göbek bölümü daha gevşek bir yapı sergileyen bir bitkidir ve tıpkı kara lahana, hardal ve pazı gibi pişirilerek de tüketilebilen bir yeşil bitki türüdür. Yeşil, mor ve başka çok sayıda rengin çeşitli tonlarını sergileyebilen gösterişli ve kıvırcık yapraklarıyla süs lahanası, son derece göz alıcı bir görünüme sahiptir.

Süs lahanası çabucak büyür ve tohumdan yetişmeye başladıktan yaklaşık iki ay sonra mahsulü toplanabilir. Bu eşsiz bitki için ideal dikim zamanı kışın sonları ya da ilkbaharın başları olsa da sonbahardan kışa kadar mahsulünün toplanması için yaz mevsiminin sonlarında dikilmesi de pekâlâ mümkündür.

Süs Lahanası Nasıl Dikilir?

Dikim İçin İdeal Zaman

Süs lahanasını ilkbahar mevsiminde, yaşadığınız bölgede beklenen son dondan üç ila beş hafta önce dikebilirsiniz. Bu bitki ayrıca yazın sonlarında, ilk don vakasından takriben altı ila sekiz hafta önce dikilebilir. Ilıman iklimlerde (8. kuşak ve üstü) yaşayanlar ise sonbaharın sonlarından kış mevsimine kadar uzanan bir hasat dönemi için süs lahanalarını sonbaharın başlarında dikmeye devam edebilirler.

İdeal Yer Seçimi

Süs lahanası bahçe toprağında, yükseltilmiş sebze tarhlarında ve saksılarda sorunsuzca büyüyebilir. Eviniz yeteri kadar aydınlık olduğu sürece onu evde yetiştirmeniz de pekâlâ mümkündür. Organik madde bakımından zengin ve drenaj düzeyi iyi olan topraklar bu bitki için idealdir. Dikim yeri ayrıca bol miktarda güneş ışığı almalıdır. Süs lahananızın, üzerine gölge düşürebilecek olan uzun bitkilere fazla yakın durmadığından emin olmanız gerekir.

Yerleştirme, Derinlik ve Destekleme

Süs lahanalarınızı, aralarında 30-60 santimetre kadar boşluk olacak şekilde yerleştirmeli ve seradaki saksıları ile aynı derinlikte dikmelisiniz. Tohumları ise yaklaşık 6,5 mm derine ekmelisiniz. Herhangi bir destekleyici yapı tercih etmeniz gerekmez.

Süs Lahanası Bakımı

Işık

Süs lahanası tam güneş ile kısmen gölge dengesinde sorunsuzca büyüyebilir. Bu bitki, çoğu zaman günde minimum altı saat veya daha uzun süreliğine direkt olarak güneş ışığı alması halinde tamamen büyüyüp olgunlaşacaktır. Ne var ki, sıcak, kurak bir iklimde yaşıyorsanız bitkinizin bilhassa öğleden sonra güneş yakıcı hale geldiğinde biraz gölgede durmasını sağlamalısınız. Aşırı sıcaklar yaprakların solmasına ve lahananın tatsızlaşmasına sebebiyet verebilir.

Toprak

Süs lahanaları, kısmen asidik pH değerine sahip, organik madde bakımından zengin olan toprakları tercih ederler. Organik maddelerin sağladığı yüksek miktarda nitrojen, bu bitkilerin yapraklarının sağlıklı ve verimli bir şekilde büyümesi için elzemdir. Toprağın drenaj düzeyinin de kusursuz olması gerekir.

Sulama

Süs lahanalarınızı düzenli olarak sulamalısınız. Bitkilerinizin toprağı dengeli bir şekilde nemli olmalı; ancak fazla sulu kalmamalıdır. Süs lahanası genellikle haftada 2,5-3 santimetre sulanmayı tercih eder. Havaların serinlemesiyle beraber nemli toprak yaprakların sert ve acı değil, aromalı ve çıtır çıtır kalmasına yardımcı olur. Bitkilerinizin etrafını malçlayarak da toprağın serin kalmasına ve nemin hapsolmasına katkıda bulunabilirsiniz.

Isı ve Nem

Bu bitkiler genellikle serin havalara dayanıklı olan sebze türlerinden biri olarak kabul edilir ve olgunlaştıklarında dona kısmen de olsa tahammül edebildikleri varsayılır. Süs lahanasını toprağa dikmek için ideal toprak ısısı 12-15 santigrat derecedir. Bu bitkinin tüm kültivarları havanın serin olmasını yeğler ve dondan etkilendiğinde daha tatlı hale gelir. Sıcak havalar süs lahanasının tadının acı olmasına neden olur. Süs lahanası iki yıllık bir bitkidir. Yaşam döngüsünü iki büyüme döneminin (veya yılın) ardından tamamlar; ancak genellikle tek yıllık olarak yetiştirilir. Dondurucu havaya ya da kara maruz kalması halinde bu bitki çöker (boynunu büker). Ne var ki, kış mevsiminin ılıman geçtiği 7-9. kuşaklarda yeterince sulanması şartıyla kış boyunca da yetiştirilebilir.

Gübre

Dikim esnasında toprağın en üstündeki 8-10 santimetrelik bölüme bir miktar gübre ekleyin. Ardından, süs lahananızı büyüme dönemi boyunca gübrenizin üzerindeki etiket talimatlarına uyarak besleyin. Organik gübre ya da nitrojen oranı yüksek olan bir sebze gübresi ideal olacaktır.

Süs Lahanası Türleri

Süs lahanasının çok sayıda türü bulunmaktadır. Her biri de denemeye değerdir! Kıvırcık yapraklı türlerin soğuk havalarda daha uzun süre dayandığı bilinmektedir. Düz yapraklı olanlar ise genellikle daha erken solar. İşte, yetiştirmeye can atacağınız birkaç süs lahanası türü:

• “Hanover Salad”: Çabucak büyüyen bu türün yaprakları da çabucak gelişir. Salatalarda çiğ olarak tüketilebilecek olan bu türün tadı harikadır.
• “Lacinato”: Toskana’da yetişen, buruşuk bir ata tohumu türüdür. “Toskana lahanası” ya da “İtalyan lahanası” ismiyle de bilinir. Bu türün kalın yapraklarını kar yağdıktan sonra bile toplamak mümkündür.
• “Redbor”: Bu türün morumsu kırmızı renkteki yapraklarının kenarları kıvırcıktır. Hafif tadı ve gevrek dokusu ile bilinir.
• “Red Russian”: Bu türün, damarları ve kenar kısımları mor tonlar sergileyen yaprakları pürüzsüz ve yumuşaktır. En aromalı süs lahanası türlerinden biridir.
• “Vates”: Sıcağa da soğuğa da dayanıklı olan bu cüce türün yaprakları kıvırcıktır ve mavi-yeşil tonlar sergiler. İskoçya’da yetişen, kıvırcık, mavi renkli, cüce süs lahanasından geldiği bilinmektedir.

Süs Lahanası vs. Pazı

Süs lahanası ve pazı görünüş olarak birbirine benzeyen bitkilerdir. Bu türlerin yaprakları genellikle geniş, gevrek, pürüzlü ve koyu yeşil renktedir. Aralarındaki fark ise tatlarıdır. Süs lahanasının acı ve yoğun tadı onu genellikle daha keskin kılar. Buna ek olarak, pazının rengi daha ziyade açık yeşil tonlardadır. Ayrıca, süs lahanasının kalın sapları genellikle yenmeden önce koparılır; pazının sapları ise daha yumuşak hale getirilmek üzere pişirilerek tüketilir.

Mahsul Toplama

Süs lahananızın tohumdan büyüyüp olgunlaşması yaklaşık iki ayı bulur. Daha kesin bir tarih belirlemek adına tohum paketlerinin üzerini kontrol ederek veya bitkinizin etiketini okuyarak olgunlaşma dönemini öğrenebilirsiniz. İlkbaharda dikilen süs lahanalarının mahsulü yaz aylarının sonuna kadar toplanabilir. Ne var ki, hafif düzeyde bir don vakasının ardından bitkiler daha lezzetli hale gelecektir.

Genç süs lahanası yapraklarını salataya doğrayıp taze taze tüketmek üzere toplayabilir veya onları, olgunlaşmaları için biraz daha bekledikten sonra toplayıp pişirebilirsiniz. Bunun için, en dıştaki yaşlı yaprakları koparın; bitkinizin göbeğine ise büyümeye devam etmesi için dokunmayın. Süs lahanası buzdolabında, tercihen sebzelik bölümünde bir hafta kadar durabilir.

Saksıda Yetiştirme

Süs lahanasını saksıda yetiştirmek son derece kolaydır. Saksı, bitkinizin ihtiyaç duyduğu güneş ışığına kavuşmasını sağlamak adına ya da gerektiğinde onu zorlu hava koşullarına karşı korumak için kolaylıkla başka yerlere taşımanıza olanak verir. Bu sayede, onu bahçelerde gezinmeye bayılan, bitkilerin yapraklarını kemirmeye meraklı olan tavşan vb. afacanlardan da koruyabilirsiniz. Ayrıca, bahçeniz yeterince geniş değilse ya da bitkiniz için ideal şartları sağlayamıyorsanız onu saksıda yetiştirmek ideal olabilir.

Minimum 30 santimetre çapında bir saksı tercih etmelisiniz. Saksının üzerinde geniş drenaj delikleri olduğundan emin olmalısınız. Toprak saksılar, aşırı nemi duvarlarından attıkları, böylece kök çürümesini önlemeye yardımcı oldukları için idealdir. Kaliteli bir toprak karışımı kullanmalısınız. Sebze yetiştirmede kullanılan organik bir karışım harika bir tercih olacaktır. Süs lahananızı önceki saksısı ile aynı derinliğe sahip bir saksıya taşıyın ve dikimden sonra sulamayı ihmal etmeyin.

Süs Lahanasının Çoğaltılması

Süs lahanası genellikle tohumdan yetiştirilir veya seralardan satın alınarak büyütülür. Ne var ki, bu bitkiyi sap kesme yöntemiyle çoğaltmak da mümkündür. Bu yöntem, yeni bir bitkiye kavuşmanın hesaplı bir yoludur. Bunun için en ideal zaman ilkbaharın başları ya da yazın sonlarıdır. İşte, bitkinizi sap kesme yöntemiyle çoğaltmak için izlemeniz gereken adımlar:

1. Bir bahçıvan makası yardımıyla ana sapın kenarından çıkan, birkaç tane yaprağı olan bir sapı budayın. Sapın alt yarısındaki yaprakları koparın. Sapın alt kısmını yaprak düğümünün hemen altından 45 derecelik açıyla budayın.
2. Kesik ucu köklendirme hormonuna daldırın.
3. Sapın alt yarısını, üzerinde drenaj delikleri olan, nemli, topraksız bir karışımla dolu, küçük bir saksıya dikin.
4. Karışımı nemli tutmaya devam edin. Kökler birkaç hafta içinde gelişir. Sapı nazikçe çekiştirdiğinizde direnç gösterdiğini hissediyorsanız kökler oluşmaya başlamış demektir. Ardından, bitkiniz yeni yerine taşınmaya hazır hale gelir.

Tohumdan Yetiştirme

Süs lahanasının tohumları doğrudan bahçeye ekilebilir veya evde ekilip sonrasında bahçeye taşınabilir. Tohumları soğuk iklimlerde direkt olarak bahçeye ekmek için toprak ısısının en az 7 santigrat dereceye ulaşmasını beklemeniz gerekir.

1. Tohumlarınızı evde son don tarihinden altı hafta kadar önce tohum ekimi için hazırlanan bir toprak karışımına ekin. Süs lahanasının tohumları ılık bir toprakta çabucak çimlenir ve beş ila sekiz güne kadar filizlenir.
2. Tohumların üstünü yaklaşık 6,5 milimetrelik toprakla kapatın ve karışımı sulayın.
3. Don tehlikesi geçtikten sonra fidelerinizi dışarıya taşıyabilirsiniz.

Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar

Süs lahanası, lahana familyasındaki diğer türler gibi haşerelere ve küf hastalıklarına sık sık ev sahipliği yapar. Bu bitkide kara küf ve balçık küfü (clubroot) gibi hastalıklara ek olarak yaprakbiti, lahana tırtılı, lahana kurdu, tarla kurdu, pire böceği ve sümüklüböcek gibi haşerelere rastlanabilir. En iyi savunma yöntemi bitkinizde larva bulgusuna ya da yapraklarda delikler açılması gibi bitkinin yendiğine yönelik bir bulguya rastlamak adına onu düzenli olarak kontrol etmektir. Bu tür sorunlar görüldüğü an derhal müdahale etmek gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

Süs Lahanasının Bakımı Kolay mıdır?

Yeterli derecede ışık aldığı, sulandığı ve beslendiği sürece süs lahanası son derece kolay yetiştirilen bir sebze türüdür.

Süs Lahanası Ne Kadar Sürede Büyür?

Tohumlar ekildikten sonra süs lahanasının mahsulü takriben iki ay içerisinde toplanabilir.

Süs Lahanasını Evde Yetiştirmek Mümkün müdür?

Süs lahanasını evde yetiştirmek mümkündür. Ne var ki, bolca doğrudan güneş ışığı alan bir pencereniz yoksa bir bitki yetiştirme lambasına ihtiyaç duymanız muhtemeldir.