Sütleğen otu, 2000’den fazla çeşidi olan, epey kapsamlı bir türdür. Bu çeşitlerin yaklaşık 1200 tanesi, bazıları tuhaf şekilleri ve geniş etli yaprakları olan, bazıları ise üzerlerindeki dikenlerle büyük ölçüde kaktüsleri andıran sukulentlerdir. Bitki yetiştiricileri, bu kapsamlı türün üyelerine “sütleğen” ismini vermeyi tercih etmişlerdir. Sütleğen otu, mütemadiyen eklenip silinen çeşitleri ve alt türleri ile oldukça karmaşık bir türdür. Bu türün tek yıllık, çok yıllık ve iki yıllık çeşitleri bulunmaktadır. Bu karmaşık türün havuzunda hem otsu bitkiler ve odunsu çalı çeşitleri hem de yaprak döken ve her dem yeşil kalan bitkiler vardır. Söz konusu çeşitlerin ortak noktası ise süt beyazı renkteki özleridir.
Bahçede ya da evde yetiştirilen sütleğen türleri genellikle olağanüstü biçimlere ve yapraklara sahip olan sukulentlerdir. Bu bitkilerden çok azı çiçekleriyle nam salmıştır. Çoğu sütleğen türü ilkbahar ve yaz mevsimlerinde çiçeklenir ve kışın durgunluk dönemine girer. Genel olarak çoğu türün ilkbaharda, don tehlikesi geçtikten sonra dikilmesi idealdir. Yine de, ev bitkileri herhangi bir zamanda da dikilebilir. Bu türün üyesi olan bitkilerin büyüme hızı yavaştan hızlıya değişiklik göstermektedir.
Sütleğen Otu Bakımı
Sütleğen otunun bakımı oldukça kolaydır. Bu bitkilerin iyice gelişim göstermeleri için çok az şımartılmaları gerekir; ancak geliştikten sonra büyük ölçüde kendi kendine yeten türlere dönüşürler. Esasında, bu bitkiler fazla ihmal edilmekten değil, fazla bakımdan, bilhassa da aşırı sulamadan ölürler. Bununla birlikte, oldukça dayanıklı bitkilerdir ve acemiler için idealdirler.
Sütleğen otunuzu drenajı kusursuz olan bir toprağa dikmeniz elzemdir. Islak toprak köklerin çabucak çürümesine sebebiyet verir ve bitkiyi öldürür. Bitkinizi bir saksıda büyütmeyi düşünüyorsanız da geniş drenaj delikleri olan bir saksı tercih etmenizde yarar vardır. Sırsız kil (toprak) saksı ideal olacaktır; zira bu tür saksılar aşırı nemi drenaj deliklerine ek olarak duvarlarından da dışarı atar. Bitkinize bolca ışık vermeli ve onu düzenli olarak sulamalısınız. Yağmurlama yöntemiyle sulama yapmaktan kaçının; zira bu teknik yaprakların üzerinde küllemeye ve diğer mantar hastalıklarına yol açar. Budama yalnızca fazla büyümüş bitkileri kolayca bakabileceğiniz boyutlara kavuşturmak istediğinizde gerekir.
Işık
Sütleğen otu tam güneş alan, yani çoğu zaman minimum altı saat boyunca doğrudan güneş ışığı alan yerleri tercih eder. Bazı türlerinin kısmen gölgeyi yeğlediği de bilinmektedir. Sıcak iklimlerde çoğu tür öğleden sonra güneş almaya bayılacaktır.
Toprak
Tüm sütleğen türleri, bilhassa da sukulent olanlar iyi drene edilmiş toprakları tercih ederler. Toprak pH değeri kısmen asidik ile nötr arasında seyreden, kumlu topraklar bu bitkiler için idealdir. Yine de, çoğu tür kısmen alkalin topraklarda da idare edebilmektedir. Saksıda yetiştirilen sütleğen otunun ise kaktüsler/sukulentler için özel olarak hazırlanmış bir toprak karışımına dikilmesi gerekir.
Sulama
Bitkinizi, ilkbahardan sonbahara kadar, aktif olarak büyüdüğü dönem boyunca toprağının en üstündeki birkaç santimlik kısmı kuruduğunda sulayın. Kışın ise sulamayı, yalnızca bitki solma belirtileri gösterirse gerçekleştirecek şekilde azaltabilirsiniz.
Isı ve Nem
Çoğu sütleğen türü sıcak havalara karşı toleranslıdır ve hava sıcaklığının gündüz vakti 26 santigrat derece civarında olduğu ortamları sever. Soğuğa karşı tolerans ise türden türe değişiklik göstermektedir. Bazı türler hafif donla baş edebilirken diğerleri sıcaklığın takriben 12 santigrat dereceden düşük olduğu ortamlarda verimli bir şekilde büyüyemez. Neme karşı tolerans da benzer şekilde türden türe değişmektedir. Nem oranının yüksek olduğu yerlerde mantar hastalıklarının önlenmesi için bitkilerin çevresindeki havalandırmanın iyi olması elzemdir.
Gübre
Her sütleğen türünün besin ihtiyacı aynı değildir; fakat genel itibarıyla bu bitkilerin tamamı bir miktar gübrelenmeyi hoş karşılayacaktır. Genç bir bitkinin toprağına biraz kompost ya da dengeli organik gübre eklemek sağlıklı bir şekilde büyümesine destek olur. Pek çok sütleğen türü büyüme dönemlerinde fazla verimli olmayan sıvı gübreyi seve seve kabul edecektir. Saksıda yetişen bitkilerin besin ihtiyaçları toprakta yetişenlere oranla genellikle daha fazla olur. Alt yaprakları sararan bir bitkinin beslenmeye ihtiyaç duyacağını unutmamalısınız.
Sütleğen Otunun Çoğaltılması
Sütleğen otunu tohumdan yetiştirmek mümkündür; ancak tohumlarının çimlenmesi (ya da onları bulmak bile) başlı başına zordur. Bu bitki genellikle saplarının kesilip tohumlar için veya kaktüsler için özel olarak hazırlanan bir toprak karışımına dikilmesiyle çoğaltılır. Taze sapları kestiğinizde bitkinin özü akabilir ve derinizi tahriş edebilir. Bu nedenle, bu işlem esnasında eldiven takmanızda yarar vardır. Kestiğiniz sapı bir geceliğine kurumaya bırakırsanız köklenme konusunda başarı şansınız artar. Bir köklendirme hormonundan yararlanmanız da pekâlâ mümkündür. Kestiğiniz sapın kök geliştirme sürecinde toprak karışımını kısmen nemli tutun. Sapı nazikçe çekiştirdiğinizde direnç gösterdiğini hissettiğiniz zaman bitkinizin dilediğiniz yere dikebilmeniz için hazır hale geldiğini anlayabilirsiniz.
Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar
Sütleğen bitkileri çoğunlukla sorunsuzca büyüyebilirler. Sütlü bitki özleri ve sivri dikenlerini çok az sayıda hayvana cazip gelir. Yine de, tetikte olmanızı gerektirecek birkaç tane haşere ve hastalık mevcuttur. Pamuklu bitler ve örümcek akarları bu bitkide en sık görülen haşerelerdir. Bu haşereler bitkiden beslenerek onu zayıf düşürür ve çok geçmeden ölümüne yol açarlar. Bu haşerelerin her ikisinin de popülasyonu hızla ve büyük oranda artabilir. Bu nedenle, onları kontrol altına almak için erken teşhis en büyük şansınızdır. Böcek öldürücü sabunların ve yağların kullanımı, bu sorunların zehir içermeden çözülmesini sağlayan bir yöntemdir. Buna ek olarak, bitkiniz fazla nemli bir ortamda kaldığında kök çürümesi ve mantar hastalıkları gibi sorunlar baş gösterebilir. Direkt olarak mantar ilaçlarına yönelmeden evvel bitkinizin içinde büyüdüğü şartları iyileştirmeye çalışın.
Sütleğen Otu Türleri
İşte, sütleğen otunun en popüler türleri:
- Cushion spurge (Euphorbiapolychroma): Boyu 30 ila 45 santimetre kadar uzayabilen, kümeler halinde büyüyen, sarı çiçekli, çok yıllık bir türdür. 4-8. kuşaklarda yetiştirilebilir.
- Crown of thorns (Euphorbia milii): Açık havada bakılması halinde boyu 2 metreye kadar çıkabilen, her dem yeşil kalan ve gür bir türdür. 9-11. kuşaklarda yetiştirilebilir. Ev bitkisi olarak da yetiştirilebilen bu bitki ev ortamında maksimum boyutlarına erişemez. Bu türün kültivarları tekrar tekrar kırmızı, pembe ya da sarı çiçekler açabilir.
- Basketball euphoria (Euphorbia obesa): Bu tür, yaşlandıkça silindir şeklini alan yuvarlak, çan biçimli bir sapı olan, küçük bir sukulenttir. Genellikle ev bitkisi olarak yetiştirilen bu tür 10-11. kuşaklarda açık havada da dayanıklı bir şekilde büyüyebilmektedir.
- Donkey-tail spurge (Euphorbia myrsinites): Mavi-gri tonlarda yaprakları ve belli belirsiz, sarı renkli çiçekleri olan bu tür tırmanıcı bir çok yıllık bitkidir ve boyu 30 santimetreye kadar uzar. Genellikle 5-9. kuşaklarda yer örtücü olarak kullanılır.
- Wood spurge (Euphorbiaamygdaloides): Boyu 45 ila 60 santimetreye kadar uzayabilen, her dem yeşil kalan bu gür bitki, ilkbaharın ortalarından sonlarına doğru sarı renkli çiçekler açar. 6-8. kuşaklarda büyütülmeye uygundur.
